Автореферат и диссертация по медицине (14.00.44) на тему:Современные аспекты диагностики и лечения перикардитов

АЗЭРБАТЧАН РЕСПУБЛИКАСЫ СЭЫ-ШЭ НАЗИРЛШИ М.А.ТОПЧУБАШОВ АДЫНА РЕСПУБЛИКА ЕЛЛ\И ЧЭРРАЫШЭ Л\ЭРКЭЗИ

Эразма Ьугугунда УОТ: 616.11-002-071-08

ЬЕ.ТБЭТОВ ИЛГАР ЧАВАНШИР ОЕЛУ

ПЕРИКАРДИТ ЛЭРИН ДИАГНОСТИКА ВЭ МУАЛИЧЭСИНИН Л\УАСИР АСПЕКТЛЭРИ

14.00.44 - урок-дамар чорра!1Лыгы

Тибб елмлэри намизэди алимлик дэрэчоси алмаг учун тэгдим едилон диссертаацанын

АВТОРЕФЕРАТЫ

РГо ОД

БАКЫ - 1999

Диссертааца М.А. Топчубашов адына Республика Елми Msppahnjje Меркэзинин урэк чорраЬлыгы ше'бэсиндэ jepnno jera-рилмищдир.

Елми рэЬбэрлор:

тибб еллтори доктору ФАЗИЛ EJBA3 ОРЛУАББАСОВ тибб елмлэри доктору СОЛТАН СЭМЭД OFMМАЕАФОВ

Росми оппонешлэр:

тибб еллтори доктору, профессор ДАВУД МАКСУД ОРЛУ МЭММЭДОВ тибб елмлэри доктору, профессор АДИЛ БАХШЭЛИ ОРЛУ БАХШЭЛИМВ

Апарычы муэссисэ:

Н. Нариманов адына Азорбарши Тибб Университеты.

Мудафиэ " /¿Г " Qjccii^cujj^ 1999 чи илда саат да М.А. Топчубашов адына Республика Елми 4eppahnjjo Мэркозини-нин тибб елмлэри намизеди алимлик дэрэчэсинин мудафиэси узрэ Ихтисаслашмыш (14.00.27) Мудафиэ Шурасында (Бакы-370122 Шэ-рпфзадэ кучэси196) олачагдыр.

Диссертаауа илэ РЕЧМ-ин китабханасында таныш олмаг олар.

Автореферат " " СФа^и,) с^с^ 1999чу пл тарихиндэ кендэрилмишдир.

ИХТИСАСЛАШМЫШ ЛАУДАФИЭ ШУРАСЫНЫ] ЕЛАШ1САТИБИ, т.е.н.

ПРОБЛЕМИН АКТУАЛЛЫЕЫ:

Перикардитлэрин диагностика вэ муаличэси клиники тэбабэ-тин эн гадим проблемлэриндэн бири олмасына Gax.Majapar, онун бэ'зи асиектлэри бу кун дэ ез актуаолышны итирмвмишдир [Bensaid J. вэ б. 1987, Lewis B.S. вэ 6.1989, Гошн Е.Е. 1991]. Сон ониляиклэр врзиндэ кардиочэрраЫщэмин мисилсиз инкишаф рлу кеч;пуи, урэк кечурмэ вэ ypBjuH ишемик хэсгэликлеринин чэрраЬи муаличэси call эсиндэ 6ejyK мувэффоп щ отлэр эддэ едилдгуи бир деврдэ перикардитлэрин консерватпв вэ чэрраЬи муаличэсинин ке]ф1щэт костэричилэриндэ елэ бир чидци ирэлшгеуиш олмамышдыр. Ьэлэ бу кун дэ перикардитлэрин муаличэсиндэ 60-чы иллэрдэ формалаш-мыш тактикадан истифадэ олунур ки, бу да кардиочэрраЬицэнин индию i инкишаф мэрНэлосиндэ клинисистлэри гане едэ билмэз [Ка-иелко В.И. 1982, Reid Ch.L. вэ 6.1987, Кучеренко А.Д.1996, Davies R.A. вэ 6.1996].

Сон иллэрдэ кениш спектрли антибиотиклэрин вэ илтиЬаб anejhuHB Ьормонал препаратларын нэзарэтсиз тэтбиг олунмасы, субклиник кедишэ малик олан перикардитлэрин артмасына сэбэб ол-мушдур. JapaHMbim вэзиуот, перикардитлэрин клиники эламэт-лоринин муасир бахымдан е]рэнилмэсини вэ диагностик информа-тпагпфшин пумэтлэндирилмесини тэлэб едир [Гогин Е.Е 1981, Vaioroulos G. Вэ 6.1995].

Истэр екссудатив, истэрсв дэ констриктив нерпкадитлэрин ди-агностикасында, ренткеноложи MyajiiH9 методунун информативл1уи барэдэ бир чох мубаЬисэли мэсэлэлэр бу кун дэ мевчуддур. Белэ кн, екссудатив перикардитлэрдэ (ЕП) урэрн сэрЬэдпэринин кенишлэн-моси, Ьудудларынын Ьамарлылыш, пулсаауанын зэмфлэмэси вэ ja птмэси кими эсас ренткеноложи эламэтлэр, урэ]ин миокен дилатаси-jacbi илэ муша^ют олунан дикер хэстэликлэр (кардиомиопатсуа, миокардит вэ кардиосклероз) заманы да мушаЬидэ олунур. Констриктив перикардитлэрдэ (KIT) нсэ констриктив просесин сур'этлэ инкишаф етмэси, бир чох Ьалларда она мэхсус классик ренткеноложи еламэт-лэрин (калсиноз, урэк Ьудудларынын киринтили-чыхынтылы олмасы, ypejiiH орта хетта дофу дартылмасы вэ с.,) там формалашмасыиа им-кан вермир [Астапов Б.М.1973, Бакланова В.Ф. вэ 6.1988, Каме-нетски М.С. вэ 6.1989, Втшуакова /Л..В. вэ 6.1997].

Ехокардиограф1уа (ЕхоКГ) ]уксэк информативлгуиэ малик олан rejpn инвазив муа]инэ методу кими ЕП-лэрин диагностикасында кениш тэтбиг олунур. Лакин, перикард сэ1шфэлэринин cenapacuja дэрэчэсинэ керэ перикард бошлугундакы MajeiuiH мигдарынын тэ^ин еднлмэсп, Иабелэ комплекс муааичэ просесиндэ YP0jIIH функсионал вэз1щэтинин динамик пумэтлэндирилмэси эсасында расионал муали-чэ тактикасынын сечилмэси саЬэсиндэ бу методун имканлары ахыра

гэдэр суронклмэмишдир [A\yx.apjija.MOB Н..М.. вэ 6.1981, ГЬдухин

A.Г.1987, Корытников К.И.1991, Бабеншев Л.;.вэ 6.1992].

ЕП-лэрин консерватив муаличэсиндэ урэк гликозидлэриндэн

истифадэ едилмэсинэ кестэриш вэ экс кестэришлэр там эсаслан-дырьшмамышдыр [ Martins Y.B. вэ 6.1979, Dusai IS.1981, Bensaid Y. вэ 6.1987, Behrman R.E. вэ 6.1988, Lewis B.S.1989],

КП-лэрдэ субтотал перикардектом\ijа эмэлицатынын апарыл-масынын лабущгду Ьагда ]екдил фикирин мевчуд олмасына бахма-japar, Ьэлэ дэ чэрраЬи эмэли]]ата кестэришлэрин вэ онун апарылма-сынын оптимал муддэтшшн муэцэнлэшдирилмэсиндэ зидщщэтли фикирлэр мевчудцур. Белэ ки, констрпкауанын инкишафы илэ эла-шдар прогрессивлэшэн хроники ган девраны чатмамазлыга (ТДЧ) вэ дикэр тэрэфдэн, актив илтиЬаби просесин давам етмэси бир чох 'чэрраЬлары чыхылмаз вэз[щэтдэ rojyp. Сон иллэрин эдэбнщат мэнбэ-лэриндэ КП-лэрин еркэн деврлэриндэ чэрраЪи эмалицатлар апарыл-масы Ьагда мэ'луматлар артмагдадыр. Лакин, бу деврлэриндэ апа-рылан эмэлицатлардан сонра шум Иалларынын 8,8%-18,4% арасында тэрэддуд етмэси, бу истигамэтдэ Ьэлэ дэ Ьэлл олунмамыш мэсэлэ-лерин мевчудлугундан хэбэр верир [Гучрал Ч.С.1988, Селиваненко

B.Т.1988, Клгцман А.Г. вэ 6.1989, Cheng B.C.1992,NiederhauserU., вэ 6.1992, Anyanwu C.N., вэ 6.1994].

Бугун бунлар инандырычы шэкилдэ субуг едир ки, екссудатнв вэ констриктив перикардитлэрин комплекс муаличэсинин бир чох вачиб ироблемлэри бу кундэ ез оптимал Иэллини кезлэ]ир вэ бу истигамэтдэ дэрин елми ахтарыишар апарылмасына 6ejyK ehTujaw flyjy-лур.

ТЭДГИГАТЫН Л\ЭГСЭДИ:

Перикардаглэрдэ муаличэ такшкасыны сечмэк учун oojeKTiin критери]аларын дэгашэщдирилмэси, муаличэ просесицдэ баш верэ бн-лэчэк фэсадларын профилактнкасы вэ арадан гадцырылмасына jeHan-миш патокенетик тэдбирлэр комтшексинин ишлэниб Ьазырланмасы.

ТЭДГИГАТЬШ ЭСАС МЭСЭЛЭЛЭРИ:

1.Перикардитлэрин мухтэлиф клиник-морфоложи форма-ларынын клиники эламэтлэриии о]рэнмэклэ, ЕКГ, ФКГ, ренткеноло-жи, ЕхоКГ-ик вэ KT Myajniro методдарынын диагностик 9h9Miijj9Tii-нин муэцэнлэшдирилмэси.

2. ЕП-лэрин етиолоюуасындан вэ клиники кедишиндэн асылы олараг, консерватив вэ инвазив муаличэ методдарынын ишлэниб Ьазырланмасы вэ муаличэнин еффективл1уини пумэтлондирмок учун об]ектив критери]аларын сечилмэси.

3. КП-лэрдэ чэрраЬи мудахилэ]э кестэришин вэ онун ичрасы-кын оптимал муддэтинин муэ^эн олунмасы.

4. Субтотал перикардектсмуа эмашщатынын адекватлышны пфютлендирмэк учун интраонерасион монометр1уадан истифадэ етмэклэ, Ьемодинамик критер1уаларын муэ^энлэшдирилмэси.

5. Операсщадан сонракы ]ахын деврдэ фэсадларын вэ леталлы-гын структурунун 0]рэнплмвсп вэ онларын профилактика вэ муали-чэсинэ дайр методик товащолэрин Ьазырланмасы.

ТЭДГНГЛТЫН ЕЛМИ .1ЕШ1ЛИ.Ш:

Перикардитлэрин диагностикасында эн'энэви вэ муасир инструментал муа^шэ методларынын диагностик имканлары вэ эЬэ-мицэти ^рэнилмищцир.

Сун'и пневмоперихард шэраитиндэ апарылан ренткен муадонв-синин, ади ренткеноложи муа]ино методларындан устун чэЬэтлэри муэ^энлэшдирилмиш вэ бу методун тэкчэ диагностик вэ терапевтик де]ил, Ьабелэ прогностнк негте]и нэзэрдэн эЬем1щатли олдугу ашкар едшмишдир.

Илк дэфо олараг

ЕП-лэрдэ перикард бошлугунун Селдинкер усулу илэ узунмуд-дэтли катетеризаауасыны тэтбиг етмэклэ, эн'энэви пунксиоп метод-дан устун чэЬэтлэри елми чэЬэтдэн субуг едилмншдир. Узунмудцэтли катетеризасгуа хэстэлэри чох са^лы пункауалардан азад етмэклэ, урэк камераларынын тамлыганын позулмасы твЬлукэсини арадан галдырмыш вэ екссудатын реаккумл]аауа интенсишпуинэ вэ харак-теринэ динамикада нэзарэт етмэ]э имкан вермиш, Ьабелэ вахташыры олараг перикард бошлугунун санаацасыны апармага шэраит ]арат-мыпщыр.

ЕхоКГ муаршэ методуну тэтбиг етмэклэ ЕП-лэрдэ мajeнин евакуаауасындан эввэл, сонра вэ гликозидлэрлэ муаличэ фонунда урэ^ш функслонат вэзидэти ^рэшшмиш вэ урэк гликозидлэринин тэтбишнин зэруришуи елми чэЬэтдэн субуг едилмншдир.

КП-лэрдэ чэрраЬи омолнуата кестэришлэрин вэ онун апарыл-масы учун оитнмал муддэтин муэцэн едилмэсинэ дайр об]ектнв критер1уалара эсасланан чэрраЪи тактика ишлэниб Ьазырланмыш-дыр.

субтотал перикардектом1ца эмэлн_Уатындан сонракы еркэн деврдэ мушаЬидэ олунан фэсадларын вэ леталлагын структуру кениш анализ олунмуш вэ онларын профилактика вэ муаличэсинэ даир интенсив комплекс муаличэ тактнкасы ишлэниб Ьазырланмышдыр.

еркэн постоперасион деврдэ кэскин урэк вэ б^рэк чатмамаз-лыгы фонунда эн'энэви медикаментоз усулларын сэмэрэ вермедцуи Ьалларда ганын ултрафшпраауа методу тэтбиг олунмушдур.

ТЭДГИГАТЫН ПРАКТИКИ ЭЬЛШЛЭТИ:

Ишлэниб Ьазырланмыш диагностик критерщалар, перикардит-лэрин еркэн диагностикасыны асанлашдырмагла, мэгсэд]енлу диф-ференсиал тэдбирлэрин hejaia кечирилмэсинэ вэ xocraiiijiiH муали-чэсинин нэтичэлэринин вэ прогнозунун ]ахшылашдырылмасына шэраит japaTMbimflbip.

ЕП-лэрин муаличэсиндэ кениш тэтбиг етди]имиз катетеризаси-ja методу, кундэлик апарылан мухталиф муаличэ проседураларыны асанлашдырмагла jaHauibi, ejun заманда хэстэлэрин стасионарда гал-ма муддэтинин пунксион усула нисбэтэн 1,3-1,5 дэфэ гысалдылмасы-на сэбэб олмушдур.

СубтотсШ нерикардектомща эмэжщатынын апарылмасы учун o6jeKTiiB критерщ'алар осасында кестэришлэрин вэ оптимал муддэгин муэцэн едилмэси, чэрраЪи емэлщатдан сонракы еркэн деврдэ фэ-садпарын азалмасына зэмин ]аратмышдыр.

Эмашщатдан сонракы еркэн деврдэ фэсадларын профилактика вэ муаличэсинэ дайр комплекс муаличэ тэдбирлэринин ишлэниб ha-зырланмасы вэ тэтбиг едилмэси, сон атлэрдэ елум Ьалларынын минимума енмэсинэ сэбэб олмущцур.

ЯШИН ТЭЧРУБЭДЭ ТЭТБИГИ:

Аларылмыш елми-тэдгигат ишинин нэтичэлэри A39p6aj4an Республикасы Cohiíjjo Назирлпршпн М.. Топчубашов адына РЕЧМ,-ин урэк чорраЬлыгы ше'бэсиндэ тэтбиг олунур.

ИП1ИН АПРОБАСШАСЫ:

Академик Еристави адына Курчустан Елми Тэдшгат Клиники вэ Експернментал Чэрра1ищэ Институгунун 50 шшуинэ hocp олун-муш jy6níiej конфрансы. Тбилиси, 1997-чи ил.

Азорба]чанда тибб елминин вэ практики сэЫщэнин наишщэт-лэри. VIII елми практик конфранс. Бакы, 1998-чи ил.

Урэк-дамар чэрраЬларынын IY Умумруауа rypy.Trajbi. Москва, 1998-чи ил.

Патоложи просеслэр вэ онларын коррекаца усуллары. Н.Нэ-риманов адына Азэрба]чан Тибб Университетинин Елми Тэдгигат Л\эркэзинин 35 шшуинэ 1гэср олунмуш jyonjiej конфрансы. IX бура-хылыш, Бакы, 1998-чи ил.

Л\.А.Топчубашов адына Республика Елми Mappahujjo ЛХэркэ-зинин Урэк чэрраЬлыш, Дамар чэрраЬлыш, Кекс чэрраЬлыш вэ Шуа диагностикасы ше'бэлэринин биркэ елми конфрансы. 1 OKija6p 1998-чи пл.

М.А.Топчубашов адына Республика Елми ЧэрраЬи^'э Мэркэ-зинин Елми Шурасыннын jbiFbiuuarbi. 2 Hoja6p 1998-чи ил.

ПУБЛИКАСША:

Диссертаси]а мевзусуна аид 6 елми иш вэ 1 методик тевсиЦэ чап олунмуш, 2 семэрэлэшдиричи тэклифэ керэ вэсига алынмыш-дыр.

ДИССЕРТАСШАНЫН ГУРУЛУШУ ВЭ КЭЧАШ:

Дисссртаауа кирищцэн, IV фэсилдэн, хуласэдэн, нэтичэ-лэрдэн вэ пракиш! теващэлэрдэн ибарэтдир. Эдэбщ'ат ауаЬысына библиографик га]дада 74 русдилли вэ 110 харичи едэбицат монбо]и дахил едилмишдир. Диссертасэдада шиуустратив материал ими 13 чэдвэл вэ 21 шэкплдэн истифадэ олунмушдур. Диссертааф 145 сэ-Ьифэдэн ибарэтдир.

КЛИНИКИ Л\АТЕРИАЛЫН ХАРАКТЕРИСТИКАСЫ ВЭ Л\УА.ШНЭ Л\ЕТОДЛАРЫ

Ишин эсасыны А\. Топчубашов адына РЕЧМ-ин урэк чэрра-Ьи]]'эси ше'бэсиндэ 1978-1998-чи иллэр эрзиндэ инфексион вэ пфн инфексион перикардитэ керэ муаличэдэ олмуш 135 хэстэнин муа]и-нэ вэ муаличэсинин нэтичэлэри тэшкшт едир. Хэстэлэрин 92 нэ-фэри 1978-1995-чу иллэр эрзиндэ (архив материалы), галал 43 нэфэ-ри исэ 1996-1998-чи иллэрдэ мухтэлиф формалы перикардитлэрэ коре муа^шэ вэ муаличэдэ олмушдур.

Хэсгалэрин 92-и (68.2%) киши, 43-у (31.8%) исэ гадыплар ол-мущцур. Перикадитлэр даЬа чох кишилэр арасьщца твсацуф едиб, гадын-,лара керэ мунасибэти 2:1 нисбэгсщцэдир. Онлардан 50 (37%) хэсгедэ консгриктив, 85 (63%) хэсшдэ исэ исэ екссуцатив перикардит ашкар олунмушдур. Хэсгалэрин орта ]аш Ьэдди 36.3±1.06 олмуш вэ онларьш 60,6%-ии 40 ]аша гадэр оланлар тэшкил еггмишдир (Чэдвэл 1).

Чэдвэл 1

Хэстэлэрин чннсэ вэ ]аша корэ болунмэси

Хэстэлэрин ¡ашы киши ГАДЫН чэл\и

0-10 6 (4.4%) 5 (3.7%) 11 (8.1%)

11-20 15 (11.1%) 1(0.7%) 16(11.8%)

21-30 26(19.3%) 11(8.1%) 37(27.4%)

31-40 10(7.4%) 8(6%) 18(13.3%)

41-50 12(8.9%) 3(2.2%) 15(11.2%)

51-60 11 (8.1%) 8 (6%) 19(14.1%)

61-ДЭН чох 12(8.9%) 7(5.2%) 19(14.1%)

гекун 92 (68,2%) 43(31,8%) 135(100%)

Етиоложи факторлар арасында вэрэм инфексгуасы устунлук тэшкил едэрэк 40,7% Ьалларда перикардитин инкишафына сэбэб ол-мушдур. Башга етиоложи факторларла мущнсэдэ вэрэм инфекауасы даЬа чох (82,0%) Ьалларда констриксгуанын инкишафы илэ нэтичэ-лэнмшцдир. Вэрэм перикардита 55 хэсгэнин 28-дэ агчгу'эр вэрэми, 1-дэ исэ сумуклэрин вэрэми фонунда инкишаф етмишдир. Галан ди-кэр 26 хэстэдэ биринчили очаг муэ^эн олунмамышдыр.

Ревматизм фонунда 24(17.8%) нэфэрдэ перикардит инкишаф етмиш, онларын 3-дэ (12.5%) КП, 21-дэ исэ (87.5%) ЕП муэ|]он олунмушдур.

Бактериал перикардитлэрэ 25 (18.5%) хэстэдэ тэсадуф олунмушдур. Хэстэлэрин 2-дэ перикардит септики ендокардит, 19-дэ исэ пневмошуа вэ плсвроиневможуа фонунда инкишаф етмишдир. Бактериал инфекауа 19(76%) хэстэдэ екссудатив, 6 хэстэдэ (24%) исэ КП-нин инкишафы илэ нэтичэлэнмишдир. Хэстэлэрин 3-дэ екссуцат иринли характерли олмушдур. Иринли перикардитлэр ]алныз аз ]аш-лы ушаглар арасында тэсадуф олунмушдур.

Асептик мэншапи перикардитлэр эсасэн екссудатив харак-терли олмуш вэ онколожп (6 хэстэ), Ьематоложи (3 хэстэ) вэ колла-кеноз (1 хэстэ) хэстэликлэр фонунда инкишаф етмишдир.

Хэстэлэрин 8-дэ (5.9%) перикардитлэрин етиолокгуасыны му-эцэн етмэк мумкун олмадышндан, онлар шэрти олараг идиопатик перикардитлэр адландырылмышдыр.

Хэстэлэрин суб]ектив статусу шика]этлэрин олуб-олмамасы плэ пумэтлэндирилмишдир. Урэк-ган дам ар системинин об]ектив вэ-зи|]'этини е]рэн\шк учун илкин олараг бутун хэстэлэрэ физикал муа-_]'инэ апарылмышдыр.

Ган девраны чатмамазлыгы, Н]у-1орк Кардиологлар Асоссаауа-сы (КУНА) тэрэфиндэн тэклиф олунмуш тэснифата эсасэн муэ]]'эн олунмушдур.

Бутун хэстэлэрдэ ЕКГ вэ ФКГ муа]'инэлэрн умуми гэбул олунмуш методика узрэ апарылмышдыр.

Ренткеноложи муа]инэ заманы урэк-дамар дэстэси келкашуи-нин дуруму вэ формасы, дикэр деш гэфэси органларыньш вэ кичик ган девраны дамарларынын вэзн^эти, Ьабелэ онларын урэк келкэси илэ гаршылыглы элагэси дэгиг анализ едилмишдир. Л\уа]инэнин ин-форматившуини артырмаг учун сун'и пиевмоперикардцан кениш ис-тифадэ олунмушдур. Сун'и пневмоперикард тэтбнг етмэклэ, аз вэ ¡а ме'тэдил мигдарда ма]енин варлыгы, епи- вэ перикардын ренткеноложи твсвири, урэ]ип Ьэшгн елчулэри, перикард дахили те'рэмэ-лэрин вэ битишмэлэрин топикасы ^рэнилмишдир. Информатив пневмоперикард алмаг учун 50-100 мл газ ]еритмэк кифа]эт етмишдир. Перикард бошлугуна газ (оксикен вэ ja ади филтрлэшдирилмиш 11ава) Качкачовун пневмоторакс аппараты илэ ]еридилмишдир.

Ypejim bö перикардын бугун Ьиссэлэри Ьаггында информаси]а элдэ етмэкден втру ренткеноложи uyajinra мухтвлиф вэзицэтлордэ апарылмыщцыр.

ЕхоКГ муашноси умуми методика узрэ /Л вэ В режимлэрдэ (бир вэ икиелчулу сканирлэшмэдэ) апарылмыщцыр. MyajmiB заманы хэстэлэр архасы устэ узадылмыш вэ баш hiiccocn бир гэдэр гал-дырылмыщдыр. В режиминдэ Majenim варлыга вэ Ьэмчинин систола вэ диастола заманы перикард сэЬифэлэри арасындакы ехосэрбэст зо-Haja эсасэн Maje тэбэгасиннн галынлыгы муэцэн олунмушдур.

Мэркэзи Ьемодинамиканын кестэричилэри ЕХоКГ васитэси-лэ е]рэнплмишдир. Ьемодинамик кесгэричилэрдэн сол мэдэчи]ин ишп (СМИ), сон диастолик Иэчм (СДЬ), сон систолик Ьэчм (CCh), вургу Ьэчми (Bh). дэгишлик Ьэчм (ДЬ), урэк индекси (УИ), вургу индекс« (ВИ), урэк вургуларнын cajbi (YBC), орта артериал тэз]иг (ор.АТ), мэркэзи веноз T93jnr (А\ВТ) вэ умуми периферик мугавимэт (YÎIM) ЕхоКГ-нин тэтбиш илэ динамики олараг, перикард бошлу-гундан екссудатын евакуаауасындан эввэл, сонра вэ гликозидлэрлэ муаличэдэн сонра муга]исэли шэкилдэ озрэнилмншдир.

Перикардиал екссудатын ситобактероложи муа]инэси микрос-копун чох бо]удулмуш вэ иммерсион системлэриндэ апарылмышдыр. Препаратлар Грам-BejrepT усулу илэ ишлэнмиш вэ азур-И-еозинлэ рэнклэнмишдир.

Перпкардптлэрин муаличэсиндэ тэтбиг олунан медикаментоз вэ инвазив муал11чэ методоары просесин етиолоюуасындан, патоке-нетик инкишаф механизмлэриндэн, клиник-морфоложи формасын-дан вэ клиники кедишиндэн асылы олараг сечилмишдир.

Медикаментоз муаличэдэ етиотроп вэ патокенетик тэ'сирэ малик препаратларла jaHauibi олараг, ejHH заманда урэк гликозидлэрин-дэн кениш истифадз олунмушдур. Урэк гликозидоэринин дозасы, ypBjuH функсионал кестэричилэринин вэз1щэтиндэн билаваситэ асылы олмушдур.

ЕП-лэрин инвазив муаличэси заманы 55 (64,7%) хэстэдэ перикард бошлугунун Larrey вэ Marfan усулу илэ эн'энэви nyraccuja-сы. 30 хэстэдэ исэ (35,3%) бизим тэрэфимиздэн илк дэфэ олараг узунмуддэтли катетергоаауасы методу (Seidinger усулу илэ) тэтбиг олунмушдур (Сэмэрэлэшдиричи тэклиф. Вэсигэ №109.15.07.98).

Msppahii эмеупщатдан сонракы фэсадларын структуруну ojpBHapöK, onepacujaja кестэришлэрин вэ онун апарылмасынын оп-тимал муддэтини муэ^энлэшдирмвк учун хэстэлэр констрикауанын формалашма вэ чэрраЬи эмашщатын апарылма муддэтиндэн асылы олараг шэрти олараг 2 фупа белунмушлэр. I група (б aja гэдэр) 14 'хэста, II група исэ (6а]дан чох) 18 хэста дахил едилмишдир.

Субтотал перикадектом1уа эмаищатындан сонракы еркэн деврдэ кэскин урэк чатмамазлыгы зэмининдэ хэстэлэрдэ давамлы

олиго-аиури]а мушаЪидэ олундугда илк дэфэ олараг бизим тэрэфи-миздэн ганын ултрафилтраауасы методу тэтбиг едилмишдир. Ганьш УФ-сы емэли^аты "СлатЬго" (Алмашца) фирмасьшын истеЬсалы олан сун'и ган девраны алпаратында вэ бу аппарат учун нэзэрдэ тугулмуш "ВС-140" типли Ьемоконсентратор васитэсилэ hэjaтa кечнрилмиш-дир. (Сэмэрэлэшдиричи теклиф. Вэсигэ №104. 12.02.98).

Об]'ектив муа]инэлэр нэтичэсиндэ еддэ олунан квстэричилэр вариасион статистика методу илэ ишлэнмиш вэ Оцудентин I критерщасы Ьесабланмышдыр. Р<0,05 олдугу Ьалларда муга]исэ фуплары арасындакы фэрг е'тибарлы Ьесаб олунмушдур.

ТЭДГИГАТЫН НЭТИЧЭЛЭРИ ВЭ ОНЛАРЫН МУЗАКИРЭСИ.

ПЕРИКАРДИТЛЭРИН КЛИНИКА ВЭ ДИАГНОСТИКАСЫ

Перикардитлэрии клиники шэкили етиоложи вэ клиники-морфоложи формалардан асылы олараг кениш интеревалда вариаауа етмищцир. Белэ ки, тэдричэн инкишаф едэн вэ субклиник кедишэ малик олан перикардитлэрлэ jaнaшы, гыса муддэт эрзиндэ тампона-данын вэ констрнкауанын инкишафь; нэтичэсиндэ бу патолою^а мэхсус бугун симптомлар комплексиншг метана чыхмасы кими Ьал-лара да тосадуф едилмищдир.

ЕП-лэрдэ хэсталэрин эсас шикартлэри зэифликдэн (74,1%), урэкде]унмэсиндэн (72,9%) вэ тэнкэнэфэсликдэн (68,2%) олмушдур. Урэк вэ саг габырга алты наЬ^эдэки агрылара у]'гун олараг 48,2% вэ 31,7% Иалларда тэсадуф едилмишдир.

Объектив олараг урок сэрЬэдлэринин кенишлэнмэси (84,7%), тахикард1уа (81,1%), нэбз тэз]игинин азалмасы (78,8%), солгунлуг вэ Ьипертерм1уа (77,6%), зирвэдэ I тонун зэифлэмэси (76,5%), бо]ун ве-наларынын шишкшшуи (75,2%) вэ зирвэ вургусунун зэифлэмэси (71,8%) кими эламэтлэр устунлук тэшкил етмищцир.

КП-лэрдэ тэнкэнэфэслик вэ урэкдэ]унмэси бутун хэстэлэрде, саг габырга алты наЬи]'эдэ агры 94% вэ зеифлик исэ 90% Ьалларда cyбjeктив эламэтлэрин ме]дана чыхмасына сэбэб олмушдур.

Объектив эламэтлэрдэн едем, ассит, бо]ун веналарынын шишкшшуи, зирвэ вургусу вэ I тонун зэифлэмэси, Ьипотошуа, та-хикарщуа вэ тахипнсд'е бутун хэстэлэрдэ ге]дэ алынмыщдыр. Ьепато-мегагнуа вэ ГДЧ Ъэр ики морфоложи формада бутун хэстэлэрдэ тэсадуф олунмушдур. ЕП-лэр заманы гарач^эрин 5 см-дэк бejYмэcи 54,9% тэшкил етдэди Ьадца, КП-лэрдэ бу органын 5 см-дэн чох бед-мэси хэстэлэрин 66%-дэ мушаЬидэ едилмишдир. ГДЧ-нын IV ФС-и Ьэр ики формада чохлуг тэшкил етмищцир (47,0% вэ 62,0%).

Перикардитлэр мухтэлиф хэстэликлэрин фонунда икинчшш олараг инкишаф етдоуиндэн, илкин мэрЬэлэлэрдэ бу хэслинуэ мэх-

eye клиники эламэтлэрпн, эсас хесташуэ аид олан симптомлар фо-нунда келкэдэ галмасы бир чох Ьалларда диагностик бахымдан Myoj-jBH чэтннликлэрэ сэбэб олмушудур. EjHH заманда i ej;i етмэк лазым-дыр ки, перикардитлэрин hop ики морфоложл формаларында тэса-дуф олунан клиники эламэтлэрдэн парадоксал нэбз истисна олмагла там üKcopnjjoTH бу хэстэликлэр учун патопгомонпк олмамышдыр. Парадоксал нэбз ЕП-лэрдэ ypajuH тамионадасы, КП-лордо исэ, га-лынлашмыш перикардын бЬзми[|отли дэрэчэдэ ретраксгцасы нэгичэ-синдэ эмэлэ кэлир. Лакин бу симптомун ЕП-лэрдэ 20%, КП-лэрдэ исэ 56% Ьатларда инкншаф етдщини нэзэрэ алсаг, тэкчэ бир патог-номоник снмптомла илкин диагнозун гсуулмасыныи мумкунлу]у шуб-Ьэ догурур. Л\эЬз буна керэ дэ, иерикардитлэрдэ илкин диагнозун верификаацасы учун мэгсэд^онлу элавэ инструментал муа]инэлэрин аиарылмасы зэрурэти Милана чыхмышдьф.

Перикардитлэрэ мэхсус ЕКГ-дэ мушаЬидэ олунан эламэтлэр кэскин вэ хроники илтиЬаби просесин иерикардца вэ билаваситэ ми-окардда эмэлэ кэтирщци дистрофик дэ^шшкликлэрлэ элагэдардыр. ЕКГ-нин анализиндэ ЕП заманы 62 (72.9%) хэстэдэ синус тахикарди-jacbi Myojjoii олунмушдур. Ритм иозгунлугу ЕП-лэр учун характерик олмаса да, 5 хэстэдэ саг гулагчыгын ектопик ритми, 1 хэстэдэ I дэрэчэли атриовентрикугуар блокада, 2 хэстэдэ исэ Ьисс дэстэси ajar4bimapbi кечиричилищнин позулмасы муэ^эн олунмушдур.

КП-дэ, синус тахнкардп]асы 45 хэстэдэ (90%) Myuiajii9T олунмушдур. CojpiiMii apiiTMiija тиииндэ олан ритм иозгунлугу 5(10%) хэстэдэ ге]дэ алынмыш вэ онларын Ьеч бириндэ нэбз дефисити олмамышдыр. Хэстэлэрин 2-дэ PQ интеревалынын 0.23 caiinjojo гэдэр узанмасы илэ мушащэт олунан атриовентрикупуар кечиричилфш позулмасы гещэ алынмышдыр. Хэстэлэрин 34-дэ PQ интеревачы норма дахипиндэ олмушдур (0.12-0.18 сан). PQ интеревапынын давам етмэ муддэтини 6 хэстэдэ тэ'рш етмэк мумкун олмамышдыр: 5 хэстэдэ C9jpii4ii apimmjaja корэ, 1 хэстэдэ исэ кэскин TaxiiKapznijaja керэ.

Перикардитлэр заманы чох раст кэлинэн ЕКГ дэрнликлик-лэриндэн бири дэ QRS комплекс» волтажынын азалмасы олмушдур. Fej;i олунан эламэт ЕП-лэрдэ 64(75.3%) хэстэдэ, КП-лэрдэ исэ хэстэлэрин Ьамысында rej;ro алынмышдыр. Бизим мушаЬидэлэримиздэ эсасэн стандарт апармаларда волтажын азалмасы перикард бошлугуна топланмыш MajeHiiH мигдары вэ перикардын галынлыгы плэ дуз му-тэнасиб олмушдур.

ЕП-лэрдэ ST сегментшщэки дэ]'ишикликлэр 5(5.9%) хэстэдэ (3-дэ изоелектрик хэттиндэн галхмасы, 2-дэ исэ еимэси) ге]д олунмушдур. Tejfl олунан дэ]ишикликлэр эсасэн хестолпрш кэскин деврундэ мушаЬидэ едилмишдпр.

БТ сегментинин изохэтгэ керэ дэдошмэси, КП заманы 19(38%) хэстэдэ ге]дэ алынмышдыр. Хэстэлэрин 12-дэ 8Т сегменти ашашда вэ 9-да исэ ]ухарыда ]ерлэшмишдир. Хэстэлэрин 4-дэ Т дишшун ол-мамыш, 8-дэ ики фазалы вэ галан бугун Ьалларда исэ мэнфи олмуш-дур. Мэнфи вэ ики фазалы Т динтоуинин эмэлэ кэлмэси, субени-кардиал ишеми]анын инкишафы илэ элагэдар олмущцур.

Бэ'зи Ьалларда хэстэл1уин етиологауасыпы вэ инкишаф мэрЬэ-лэсини ^рэнмэкдэ ЕКГ-нин ба]ук ролу олмущцур. Белэ ки, ЕКГ-дэ дикэр эламэтлэрлэ ]анашы кечиричишуин позулмасы ревматик мэн-шэли перикардитлэр учун характерик олмущцур.

ФКГ муа]инэси пержардитлэри диагностикасывда хусуси эЬэ-ми]]'эт кэсб етмэсэ дэ, 28 хэстэдэ урэрш муштэрэк патоломцалары илэ (миокардит, гапаг гусурлары, миокардиопапу'а) элагвдар олараг эмэлэ кэлмиш ку]лэрин характер вэ кенезни а^цынлашдырмагда Ьэл-ледичи рол о]намышдыр.

ЕКГ вэ ФКГ муа]инэ методлары перикардитлэрин диагности-касында нисбэтэн аз информативл1уэ вэ спесифшшуэ малик олма-сына бaxмajapaг, урэ]ин ]анашы кедэн хэстэликлэрини ашкар етмэк-дэ вэ миокардын гидаланмасынын вэзи]]'этини пцмэтлэндирмэкдэ муЬум рол о_]на]ап мо'лумалар элдэ етмэ]э имкан верир.

Перикардитлэрин диагностикасывда классик муа]инэ методу олан ренткенографи]а вэ иолииозисион ренткеноскотуа бу кун дэ эЬэми^етини итирмэмишдир.

ЕП-лэрдэ ренткеноложи олараг урэк келкагпуинин кенишлэн-мэси, КТИ-ин бе]умэси, пулсаауанын зэифлэмэси вэ ]'а итмэси бу-тун хэстэлэрдэ, урэк контурларынын Ьамарлылыгы 78,8%, дамар дэс-теси квлкашфшин гысалмасы исэ 61,1% Ьалларда мушаЬидэ едил-мишдир. КП-лэрдэ урэк контурларынын наЬамарлылыгы, калсинозу вэ пулсасхуанын зэифлэмэси бугун Ьалларда, диафрагманын ]уксок дуруму 92,0%, кардио-диафрагаал бучагын итмэси 84,0%, урэк кел-канцинин кенишлэнмэси 74,0%, КТИ-ини бе]умэси исэ 64,0% хэстэлэрдэ муэ]]эн едшшишдир.

Бизим мушаЬидэлэримизэ керэ, констриктив перикарднтлэр заманы ренткеноложи олараг диагаозун гсуулмасы эксэр Ьалларда мумкун олмуш, ]алныз 3 хэстэдэ констриктив просесин еркэн форма-лашмасы илэ элагадар олараг классик эламэтлэр ме]дан чыхмады-гындан, даЬа информатив муа_]пно методу олан КТ-дан истифадэ едилмишдир.

ЕП-лэрдэ чохлуг тэшкмл едэн ренткеноложи эламэтлэрин эк-сэрицэти урэ^н миокен днлатасщасы илэ муша]иэт олунан хэстэ-ликлэрпндэ дэ тэсадуф олундугуна керэ онларын дифференсиал диагностика бахымывдан эЬэми]]эти хе]ли азалыр вэ бэ'зи Ьалларда диагностик сэЬвлэрэ рл верилмэсинэ сэбэб олур. Чунки а]ры-а]рылыг-да кетурдукдэ ypэjин енинэ елчулэринин вертикал елчулэринэ нис-

бэтэн устунлук тэшкил етмэси (Т>Ь) вэ дамар дэстэси келкэлщинин гысалмасы кими ренткеноложи эламэтлэр Ьеч дэ Ьэмишэ е'тибарлы диагностик критери]алардан Ьесаб олуна билмэз. Белэ Ьалларда урэ]нн Ьэшги елчулэринин е]рэнилмэси муЬум диагностик оЬе\пщэ-тэ маликдир. Биз бу мэгсэдлэ бутун хэстэлэрдэ сун'н пневмо-перикардын тэтбиг олунмасына устунлук вермишик. Сун'и пнев-моперикарддан истифадэ олунмагла урэ]нн Ьэшги елчулэри, епи вэ перикардын вэзицэти, Ьабелэ онларда олан дэ^ипикликлэр барэдэ там муфэссэл информаси]а элдэ олунмуш, перикардитлэрин етиоло-к;цасындан асылы олараг урэ]ин елчулэриндэ вэ перикардда баш верэн бир чох характерик дэ]ишикликлэрин олмасы муэцэн едил-мищдир.

Ревматик перикардитэ керэ муаличэдэ олан 11 хэсгэдэ урэрш елчулэринин беуумэси ревматик миокардитин вэ гапаг гусурлары илэ элагэдар олмушдур. Бу заман перикард бошлугундакы мнении миг-дары ме'тэдил олмуш вэ муапичэ нэтичэсиндэ азалмышдыр. Хэстэ-лэрин 3 нэфэриндэ перикардын хе]ли галынлашмасы ашкар олунмушдур ки, бу да сонрадан констриктив перикардитин инкишафына вэ чэрраЬи эмалицатын апарылмасына кэтириб чыхартмышдыр. Ди-,кэр хэстэлэрдэ динамикада елэ бир чидди дэршшклик мушаЬидэ олунмамышдыр.

Вэрэм мэншэли перикардитлэр заманы 34 хэстэдэ екссудатын евакуаауасындан сонра, уреуин елчулэринин нормал олмасы, перикардын галынлашдыкы вэ перикард бошлурунда чохлу са]да фиброз атмаларын олмасы муэ^эн едилмишдир. Сонралар бу хэстэ-лэрин Ьамысында констриктив перикардит инкишаф етмишдир. Хэс-тэлэрин 7-дэ ади ренткеноложи муа]инэдэ корунмэдп]и Ьалда, Ьава фонунда перикардда кичик калсиноз очаглары ашкар олунмушдур.

Бластоматоз перикардитэ керэ муаличэдэ олан хэстэлэрин Ьамысында перикард бошлугуна интенсив реаккумл]аауа едэн чохлу мигдарда Ьеморракик характерли екссудат ашкар олунмушдур. Ьава фонунда 2 хэстэдэ епикардца, 4 хэстэдэ исэ перикард узэриндэ ду-]унлэр муэ]]эн едилмишдир. Перикард галынлашмыш вэ еластшилуи хе^и азалдыгындан, екссудатын евакуасгуасындан сонра бо]ук галыг бои шуту ашкар олунмушдур.

Бактериал перикардитлэр заманы апарылмыш пневмоперкард 9 хэстэдэ характерик дэ]ишикликлэр ашкар етмэ]э имкан вермишдир. Бунлардан 2 хэстэдэ бактериал ендокардит нэтичэсиндэ гапаг апаратынын зэдэлэнмэси, 2 хэстэдэ исэ миокардитин гошулмасы Ье-сабына урэ]ин елчулэринин беуумоси муэ^эн едилмишдир. Бу заман 'перикардын галынлашмасына вэ бошлугда битишмэлэрин инкишаф етмэсинэ аз Ьалларда раст кэлинмишдир. Иринли перикардит заманы перикардын хе]ли галынлащдыгы вэ бошлугда чохлу кобуд битишмэлэрин варлыгы ашкар едилмишдир.

Вирус, квбэлэк, посправматик, диффуз вэ ган хэсгэликлэри фонунда инкишаф едэн вэ Ьабелэ идиопатик перикардитлэрин пнев-моперикардиограммаларында елэ бир енэмли хусусицэт ге]д олунма-мышдыр.

Сун'и пневмоперикардын диагностик эЬэмицэти илэ ]анашы, пумэтли прогностик эЬэмицэти ашкар олунмушдур. Бела ки, пнев-моперикардиограммаларда перикардьш галынлашмасы, еластиктуи-нин азалмасы вэ бошлугда чохлу фиброз атмаларын муэцэн олунма-сы, Ьэмин хэстэлэрдэ jaxын кэлэчэкдэ констриктив перикардитин инкишаф едэчгуини кестэрэн чох гацмэтли информаауадыр.

.Гухарыда гедо олунанлара эсасэн демэк олар ки, перикард бошлугундан екссудатын евакуас!у асындан сонра сун'и пневмоперикардын тэтбиги, ешь вэ перикардын вэ онун бошлугунун рентке-ноложи тэсвиринин алынмасында, урэрш Ьэшги елчулэринин пумэт-лэндирилмэсиндэ, перикардцахили битишмэлэрин топикасынын ^рэнилмэсиндэ, Ьабелэ просесин прогжшащдырылмасында пумэт-ли информаауа вермэклэ муаличэ тактикасынын сечилмэсинэ зэмин ]арадыр.

Сон иллэрдэ перикардитлэрин диагностнкасында ренткеноло-жи вэ ЕКГ муа|инолэри илэ ]анашы олараг, ЕхоКГ методу кениш ис-тифадэ олунмага башланмышдыр. Перикардптэ керэ муаличэдэ олан 31 хэстэдэ апардыгьшыз ЕхоКГ муа]инэси перикард бошлугундакы сэрбэст ма]енин Ьэчмини вэ локалнзаауасыны, битишмэлэрин олуб-олмамасыны, Ьабелэ епи- вэ перикардын вэзиЦэтини е]рэнмэ]э им--кан вермищдир. Сол мэ'дэчгуин арха дивары вэ урэ]ин зирвэ наЫуэ-синдэ епикард вэ перикард арасында Ьипоехокен зонаньш муэцэн сдилмэси, перикард бошлугунда сэрбэст ма]енин варлыгыны кестэрэн эн пумэтли ЕхоКГ эламэтдир. Перикард сэЬифэлэринин се-параауа мэсафэсинэ керэ тэхмини олараг перикард бошлугундакы ма]енин мигдары Ьапында мулаЬизэ ^еритмэк мумкун олмушдур. Бе-лэ ки, екссуцат бошлугда бэрабэр га]дада па^анцыгда сепарасгуа мэ-сафэсинин Ьэр 10 мм-нин 100 мл ма]е Ьэчминэ эдгун олмасы хэстэ-лэримизин 18-дэ (58,1%) езуну догдулмущдур ки, бу да Л.1 Бабеншов вэ башгаларынын (1992) фикири илэ }]гун кэлир. Лакин, 41,9% Ьал-ларда сеиараауа мэсафэсинэ эсасэн перикард бошлугундакы ма]енин ,Ьэчми Ьапында фикир ]урутмэк мумкун олмамышдыр. Б елэ ки, Ьэмин хэстэлэрдэ екссудатын евакуаауасына гадэрки деврдэ сепараси-мэсафэсинин 25-45 мм олмасына бахма]аг, алынын ма]енин миг-дары 120-180 мл олмушдур. Екссудатын евакуаау асы ндан сонра апарылан тэкрари ЕхоКГ муа]инэси заманы перикард сэЬифэлэри арасында сепараауанын сахланмасы илк вахтлар муэцэн диагностик чэтинликлэрэ сэбэб олмушудур. Лакин сонралар алынын нэтичэ-лэрин анализи кестэрмищцир ки, ма]е олмадыгы Ьалда сеиараауа-нын 15-25 мм мэсафэдэ сахланылмасынын сэбэби епи- вэ перикард

сэЬифэлэринэ чекмуш фиброз тохума тэбэгэсинин формалашмасы-дыр. Л\уэ^0н едилмишдир ки, фиброз тебэшнин галынлыш билава-ситэ хестапфш башланма муддэтиндэн вэ етиолоюуасындан асылы-дыр. Фиброз тэбэгенин олмасына адэтэн хэстэлэдин башланмасын-дан 2-3 Ьэфтэ кечд!ци муддэт эрзиндэ вэ вэрэм мэншэли перикардитлэрдэ даЬа чох раст келинир. Екссуцатьш евакуаауадан сонра ЕхоКГ васитэсилэ перикард сэЬифэлэри арасында фиброз тэбэганин ашкар едилмэси, инвазив муаличэ методунун сечилмэсинэ эсас верэн эламэтдир.

Альшан нэтичэлэрин анализи кесгэрмишдир ки, муасир .деврдэ ЕхоКГ ЕП-лэрин диагносгикасында эн информатив муа]инэ методудур. Муа]инэ]э Ъеч бир экс кестэриш олмадыгандан истэни-лэн дэрэчэдэ атар вэзгщэтдэ олан Ьор Ьансы бир хэсгеуэ зэрурэт ол-дугу Иалларда тэкрари муа]инэ апармаг мумкундур. ЕхоКГ-нин эн ус-тун чэЬэтлэриндэн бири дэ, гыса муддэт эрзиндэ вэ ]уксэк дэгиглик-лэ мэркэзи Ьемодашамжанын е]рэнилмэсинин мумкун олмасыдыр. Ьемодинамик кестэричилэрин нотичэлори Ьэр бир хэстэдэ оптимал муаличэ тактикасы сечилмэ]э вэ миокардын контрактил габшщцэ-тини пумэтлэндирмэклэ урэк гликозидлэрииин тэтбиг едилмэсини эсасландырмагы имкан вермишдир.

ЕКССУДАТИВ ПЕРИКАРДИТЛЭРИН Л\УАЛИЧЭ ПРИНСИПЛЭРИ

Перикардитлэрин мухтэлиф клиники-морфоложи формапарыи-да муаличэ тактикасынын сечилмэси илк невбэдэ патоложи просесин етиологауасынын вэ характеринин муэ^'эн едилмэсиидэи асыльщыр. Бу мэгсэдлэ дикэр клиники методларла ]анашы екссуцатьш Ьисто-бактериоложи муа]инэсинин апарылмасынын муЬум рол ошфф. Би-'зим мушаЬидэлэримиздэ перикард бошлугундан алынмыш ма]енпн характери 49 (57,6%) хэстэдэ Ьеморракик, 16 (18,8%) хэстэдэ се-роз-Ьеморракик, 11 (12,9%) хэстэдэ сероз, 6 (7,0%) хэстэдэ исэ се-роз-фибриноз, галан 3 (3,5%) хэстэдэ исэ иринли характерли олмуш-дур.

Хэстлэрин 47 нэфэриндэ (55,3%) алынмыш екссудат мухтэлиф дэрэчэлэрдэ буланлыг олмуш, бир чох Ьалларда исэ чохлу мигдарда "узэн" вэ "асылы" возицэтдэ галан фибрин детритлэри ашкар едилмишдир.

Перикардиал ма]енин лаборатор муа]инэсинин нэтичэлэринэ эсасэн, 63 хэстэдэ (74,2%) Ривалт сынагы мусбэт, галанларында исэ мэнфи олмушдур. Хэстэлэрин 2/3 Ьиссэсиндэ перикардиал мaje зу-лалла зэнкин (3.0+0.4 г/л) вэ ]уксек сыхлыга (1015+ 0.011) малик ол-

мушдур. Ситоложи MyajnHB заманы 39 (45.9%) хэстэдэ лимфо-ситлэрин, 25 (29.4%) хэстэдэ исэ ндтрофиллэрин кермэ саЬэсиндэ устунлук тэшкил етмэси мушаЬидэ едилмишдир. Ьэм лимфоситлэрин вэ Ьэм дэ, 11е]трофиллэрин биркэ ашкар олунмасы 10 (11.7%) хэстэдэ гещэ алынмышдыр. Кермэ саЬэсиндэ лимфоситлэрин 70%-дэн чох олмасы вэрэм, не]трофиллэрин устунлук тэшкил етмэси исэ бак-"териал инфекси]алар учун характерик олмушдур. Вэрэм перикардит-лэри заманы ]алныз 5,9% Ьалларда "БК" мусбэт олмушдур. Тэкрари апарылан ситоложи муа]инэлэрдэ атипик Ьуче]рэлэрэ 3 (3.5%), Березовски-Штернберг Ьуче]рэлэринэ 1(1.2%), LE Ьуче]рэлэринэ 1(1.2%) вэ кебэлэк друзларына 1(1.2%) хэстэдэ тэсадуф едшшиш-дир.

Перикард бошлугундан альшан Majeniin характериндэн асылы олараг, муаличэ иунксион вэ катетеризаауа методларындан исгифадэ олунмугла апарылмышдыр. Бизим мушаЬидэлэримиздэ ]алныз 55 (64,8%) хэстэдэ пунксион усулдан исгифадэ олунмушдур. Бу усу-лун тэтбиги заманы 12 (21.8%) xacraja бир, 12 (21.8%) xBcraja ики, 6 (11%) хвстеуэ уч, 25 (45.5%) XBcraja исэ 4 вэ артыг cajfla nyioccuja едилмишдир. Екссудатьш мигдары орта Ьесабла 960±12 мл твшкил етмишдир. Пункси]а заманы екссуцатын сур'этли евакуаацасы нэти-чэсиндэ 3 (7.0%) хэстэдэ коллапс, 2 (4.6%) хэстэдэ исэ щнэнин caF мэ'дзчик бошлутуна душмэси геудэ алынмышдыр.

Пунксион усулун naTbiußiajaH чэЬэтлэриндэн бири, муаличэ муддэтиндэ "перикарддахили просеслэрэ нэзарэтин" итмэсидир. Белэ ки, муаличэ просесиццэ перикард бошлутуна jennflBH Maje jbiibuiMa-сыны TB'jnn етмэкдэн етру, чохса]лы вэ, бэ'зэн дэ, лузумсуз 'ренткеноложи, ЕхоКГ-ик муа^шэлэрин вэ диагаостик пунксщаларын апарылмасы зэрурэти opTaja чыхыр. МзЬз бу мэгсэдлэ апардыгымыз тэкрари диагностик пункси]аларын 16-сы "iypy" олмушдур. Бир чох Ьалларда перикард бошлугунда эмэлэ кэлэн еркэн битишмэлэр тэкрари пунксщаларын апарылмасына чэтинлик терэтмищдир. Диквр тэрэфдэн илкин пункауадан сонра тэкрари екссудас^а олмадыгы Ьалларда белэ, перикард бошлугунда галан фибрин детритлэринин адекват харич олунмамасы нэтичэсиндэ хэсгалэрин 42%-дэ узун муд-дет давам едэн jyKCQK Ьэрарэт лудэ алынмыш вэ бу ipyna дахил олан хэсгалэрин стасионарда галма муддэти 47,1±2,6 cyncaja гэдэр узан-мыщдыр.

А\эЬз буна керэ дэ биз, муэцэн кестэришлэр эсасында перикард бошлутунун узун муддэтли катетеризасгуасына устунлук вермишик. Бу кестэришлэр ашагадакылардан ибарэтдир:

1. клиники вэ инструментал муа]инэлэр эсасында перикард бошлугундакы Maje мигдарынын чох олмасына шубЬэ олдугда;

2. хэстэлик jyKCOK Ьэрарэт вэ интокснкаауа илэ мушаЬидэ олундугда;

3. илкин nynKcnja заманы алынын Majemm характер» булан-■лыглы вэ ичэрисиндэ чохлу фибрин детритлэринин олмасы муэцэн едиддикдэ;

4. екссудатын иринлэмэ еЬтималы jyKCBK олдугда;

5. интенсив реаккумлааца едэн сероз характерли екссудат ол-

дугда.

Перикард бошлугунун катетеризаиц'асы диаметри 1,4 мм олан полихлорвинил катетер васитэсилэ Larrey вэ Marfan негтэлэриндэн Seidinger усулу илэ hojaTa кечирилмиш вэ 30 (35.2%) хэстэдэ тэтбиг олунмушдур. Илкин nyHKciija заманы перикард бошлугунун кате-теризаауасы, пунксион методдан Ьэм диагностик вэ Ьэм дэ ки, муа-личэви аспектдэ бир чох мусбэт чэЬэтлэринэ керэ фэрглэнмищцир. Белэ ки, патоложи просесин етиоложи диашозуну бир чох Ьалларда илкин nyHKcuja заманы муэ^'энлэшдирмэк Ьеч дэ Ьэмишэ мумкун олмадытындан, тэкрари муа^шэлэрин вэ пунксщаларын апарылмасы зэрурэти метана чыхыр. Перикард бошлурунда ма]енин мигдары аз олдугда тэкрари пункауаларын апарылмасы урэк камералары тамлы-гынын позулмасы тэЬлукэси терэтдау'индэн, геуд олунан манипугуаси-]'анын jepiiHB jerapimM9cii бэ'зи Ьалларда мумкун олмамыщдыр.

Катетеризаауа методу истифадэ олундуща хэстэлэр чох са]лы пунксшалардан азад олунур вэ ejHH заманда вахташыры олараг мухтэ-,лиф перикарддахили манипугуасщаларын jepuna jeTpiuiMQcinro имкан japaHbip. Белэ ки, перикард бошлугу Ьэр кун вэ ja кунашыры анти-септиклэрлэ caiiacuja олунур вэ лазым олдугу Ьалларда антибиотик-лэр jepiwimnp. rejpn спесифик просеслэрдэ 1 вэ ja 0.5%-ли диокси-дин мэЬлулуна, вэрэм мэншэли перикардитлэрдэ исэ канамисин препаратына устунлук вермишик. CaHacuja мэгсэдилэ истифадэ етди-juMin мэЬлулларын Ьэчми екссудатын характериндэн асылы олмуш-дур: екссудат гаты вэ буланлыг олдугда, Ьабелэ просесин бактериал мэншэли олмасына шубЬэ ]арандыгда, антисептик мэЬлулларын Ьэчми 250-300 мл-дэк артырылмыш вэ перикард бошлугу "тэмиз Maje" алынанадэк jyjyjiMyumyp. Периодик олараг апарылан бу чур jepли му-аличэ нэтичэсиндэ гыса мудцэт эрзиндэ хэсгэлэрин Ьэрарэти нормаллашмыш, интоксикаауа эламэтлэри арадан галхмыш вэ перикард сэЬифэлэринин резорбтив функацасы нисбэтэн бэрпа олунмушдур. Дикэр тэрэфдэн Ьэр кун апарылан caHacuja фибрин детритлэринин харич олунмасыны тэ'мин етмэклэ илтиЬаби просесин инкишафы учун rejpn элверишли шэраит japaflapar, муаличэ муддэти-нин 1,3-1,5 дэфэ гысалмасына сэбэб олмушдур.

Катетеризас^а усулунун устун чэЬэтлэриндэн бири дэ, узун мудцэтли сун'и пневмоперикадын japaobuiMacbi вэ вахташыры перикарддахили T93jnmH елчулмэси учун раЬатлыгын тэ'мин олунма-'сыдыр.

Перикардам галынлашмасы вэ еластиклщинин итирилмэси нэтичэсиндэ екссуцатын евакуаауасындан сонра галыг бошлугунун олмасы перикардцахили мэнфи тэз]ишн ]аранмасына сэбэб олур. .Гаранмыш мэнфи тэз]иг соручу еффектэ малик олдуьундан, екссуцатын реаккумлаауасыны сур'этлэндирир. Дикэр тэрофдэн мэ'дэчик-лэрин ганла долма тэз^тшин ]уксэлмэси фонунда сол мэ'дэчщин СДЬ вэ ССК-нин артмасы нэтичэ е'тибарилэ вургу фракауасынын азалмасына кэтириб чыхарыр. Она керэ дэ биз Ьесаб едирик ки, пунксада шдэр перикард бошлугунда олан мусбэт тэз]иш (20±5 см су сут.), пункацадан сонра бирдэн-бирэ мэнфи (-4±1 см су сут.) тэз-]игэ гэдэр ендирмэк дузкун дфшдир. Перикард бошлугунда Ьава тэ-бэгасинин олмасы тэз.]иглэр фэргини амортизасща етмэклэ 4±1 см су сугунуна бэрабэр тэз]ипш japaнмacынa, екссуцатын реаккумл^аауа-сынын лэнкимэсинэ вэ кезлэнилэн Ьемодинамик позгунлугларын гаршысынын алынмасьша шэраит ]арадыр.

Бизим мушаЬидэлэримизэ керэ, перикард бошлугуна ]еридил-миш Ьава 48, оксикен исэ 24 саат эрзиндэ сорулур вэ ренткеноложи олараг ]Ш1ныз излэри мушаЬидэ едилир. Хроники ресидивлэшэн ЕП-лэрдэ пунксион усул илэ перикард бошлугуна тэкрарэн Иава ]еридил-мэси, jaлныз бошлуга екссудат топландыгдан сонра мумкун олур. Бе-лэ кезлэмэлэр бир тэрэфдэн вахт иткисинэ вэ диквр тэрэфдэн исэ газын муаличэви тэ'сиринин азалмасына сэбэб олур. Терапевтик мэг-сэд учун перикард бошлугуна 2 кундэн бир 30-40 мл газ jepитмэк кифа]эт етмишдир.

Перикард бошлугуна ]еридилмиш катетер минимум 7, максимум 16 кун сахланмыш вэ екссудаауа там кэсиддикдэн сонра харич едилмишдир. Бу усулла апарылан муаличэ заманы хэстэлэр тэрэфин-дэн Ьеч бир агырлашма ге]цэ алынмамышдыр.

1ерли муаличэ илэ ]анашы олараг бугун хэстэлэрэ етиолоки-jacындaн асылы олараг мувафиг етиотроп муаличэ апарылмышдыр. Бактериал перикардитлэрдэ етиотроп муаличэнин башланшчында кениш спектрли антибиотиклэрдэн истифадэ олунмуш, лакин сонрадан микробун неву вэ антибиотиклэрэ гаршы Ьэссаслыгы муэ]-jэнлэшдиpилдикдэн сонра, мэгсэщенлу антибактериал терагоца апарылмышдыр. Микрофдоранын антибиотиклэрэ гаршы Ьэссаслыгы Ьэр 10-12 кундэн бир тэкрарэн рхланылмыш вэ лазым одцугда мувафиг антибактериал препаратларла эвэз едилмишдир.

Антибактериал терашуа Ьэмчинин профилактик мэгсэддэ травматик, вирус, онколожи вэ идиопатшс перикардитлэрин муаличэсин-дэ дэ тэтбиг олунмушдур.

Вэрэм мэншэли перикардитлэрдэ апарылан спесифик муаличэнин эсасыны I вэ II сыра вэрэмэле^инэ дэрман препаратларынын мухтэлиф комбинату алары тэшкил етмишдир. Муаличэнин мудцэти хэстэлирш клиники кедишиндэн, клиник-анатомик формадан вэ

экэр варса биринчили очашн возицотиндэн билаваситэ асылы ол-мущцур.

Патокенетик муаличэ заманы эсасэн илтиЬаб эле]Ьинэ гдри стероид дэрман препаратларындан кешш1 истифадэ олунмушдур. Гejpи стероид тэркибли препаратлардан диклофенак натриума даЬа чох устунлук вермишик. Чунки, ге]д олунан препаратын ]анашы тэ'сирлэринин аз олмасы илэ бэрабэр, е]ни заманда ампула формасында бурахылмасы онун кениш тэтбиг олунмасына шэраит ]аратмышдыр. Л\уалнчэнин башлантычында препарат парентерал, соиралар исэ ентерал рлла, 75-150 мг сугкалыг дозада истифадэ олунмушдур. Бэ'зи Ьалларда индометасиндэн (25-75 мг кундэ 4 дэ-фэ), ибупрофен (400 мг кундэ 4 дэфэ) вэ аспириндэн дэ истифадэ олунмушдур. Хусуси агыр просеслэрдэ илтиЬаб эле]Ьинэ кури стероид дэрман препаратлары еффект вермэдикдэ, комплекс муали-чэ]э 1-1,5 мг/кг/суг.-дан олмагла 10-15 кун муддэтиндэ преднизолон элавэ олунмуш вэ бу препаратьш гэбулунун да]'андырылмасы схем узрэ тэдричэн апарылмышдыр. Комплекс муаличэ]э В фупу вита-'минлэри, суткада 5-10 мл-дэн олмагла 5%-ли С витамини вэ миокар-дын метоболизмшш ]'ахшылащдыран васитэлэрдэн (рибоксин, кокар-боксилаза 100 мг/суг.) истифадэ едилмишдир. Узун муддэтли дургун-луг нэтичэсиндэ гарачи]эрин фушссионал кестэричилэриндэ пислэш-мэ мушаЬидэ едилдикдэ, Ьепатотроп препаратлар тэтбиг едилмишдир.

Эдэбицат мэнбэлэриндэ ЕП-лэр заманы урэк гликозидлэринин тэтбиг едилмэсинэ дайр ]екднл фикирин олмамасыны нэзэрэ алараг вэ урэк гикозиддэришш тэтбиг олунмасы зэруршиуини исбат етмэк мэгсэдилэ екссудатын евакуаауасындан эввэл, екссудатын евакуаси-]асындан сонра вэ гликозщщэрлэ муаличэдэн сонра ЕхоКГ-ик олараг \p8jiiH функсионал кестэричилэри е]рэнилмишдир.

Л^енпн евакуаауасындан эввэд урэк Ьиподиастола вэзщэ-тиндэ олдугундан бугун Ьемодинамик кестэричилэрдэ кэскин нэзэрэ чарпан дэ)ицткликлэр муэ]]эн едилмишдир (Шэкил 1).

ЕП-лэрдэ, ма]енини евакуаауасындан сонракы деврдэ апары-лан ЕхоКГ MYajинэcи нэтичэлэринин анализи, урэ]ин функсионал кестэричилэринин бэ'зи парамертрлэриндэ мусбэт динамиканын олдугуну муэ^эн етмишдир. Франк-Старлинг ганунуна керэ урэ]'пн диастолик фазасында мэ'дэчиклэрэ топланан ганьш мигдары миокар-диал миофибриллэрин дартылмасына нэ шдэр чох наил оларса, нев-«бэш систола да бир о гэдэр дэ кучлу олмалыдыр. Башга сезлэ десэк, эзэлэ лифлэринин дартылмасы нэтичэсиндэ ким]эви актив сэтЬлэ-рин умуми тэ'мас саЬэсинин кенишлэнмэси вэ бунун нэтичэсиндэ а]рылан механики енержинин Ьесабына систола фазасынын кучу му-эцэнлэшдирилир. .Гэ'ни, СДЬ-ин вэ СДТ-ин артмасы Франк-Старлинг ганунуна керэ, ССЬ-ин азалмасы илэ мушаЬидэ олунмальщыр.

Шакил 1. Екссудапш перикардшглордэ, екссудатьш евакуа-ацасындан эввол, сонра вэ гликозцдлэрлэ муаличэдон сонра ЕхоКГ-ик олараг ypoj№ функсионал костэричшюриндэ мушаЬидэ олунан дэршшклнклэр.

180 ф 160

МВТ™

100 £0 ОС

■СДР1

юа м so 70

m

Р< 0,001/«

F<0.00r

1 - екссудатын евакуасщасындан вввэл

2 - екссудатын евакуаси]асындан сонра

3 - гликозидлэрлэ муаличэдон сонра

Лакин, бизим мушаЪидэмиз алтында олан хэстэлэрин бе]ук эксври]-^'этиндэ (78,6%) перикард бошлугундан чохлу мигдарда ма]е евакуаси-]а олунмасы са]'эсиндэ урэ]ин Ьиподиастола вэзидэтиндэн чыхмасына (СДЬ 46,6% артыр; Р<0,001) бахма]араг кезлэнилен клиник вэ Ьемо-динампк _]'ах1лылашма элдэ олунмады. Белэ ки, СДЬ-лэ ]анаиш ССЬ-ин дэ 42,2% артмасы илэ ВФ-нын 16,3% азашасы (Р<0,001) нэтичэ-синдэ уреуик вургу Ьочми эввэлки кими нормадан ашагы сэви]]эдэ галдыгындан, Ypэjин насос функауасы ]енэ дэ компенсатор тахи-кардуа Ьесабына тэнзим олунмагда давам едир. Бу нэтичэлэрин тэЪ-лпли белэ бир гэнаэтэ кэлмэjэ эсас вернр ки, перикард бошлутунда кедэн актив илтиЬаби просеслэрлэ ¡анашы инкишаф етмиш миокардит нэтичэсиндэ урэк эзэлэсинин контрактил габилищэтинин кэс-кин азалмасы урэ]ин насос фупкау'асынын Ьетерометрик ауторегу^а-сл]а механпзми (Франк-Старлинг гануну) илэ тэнзимлэнмэсинин по-зур СДЬ-ин артмасы ВЬ-нин чохалмасы илэ нэтичэлэнмир. Бир тэрэфдэн тахикардгуанын давам етмэси (УВС 104,7±3,4 вургу), дикэр тэрэфдэн псэ УПА\-ин 1361±31,1 дин/с/см5-э гадэр артмасы сол мэ'дэчгуин систолик jYклэнмэcинин 65,8±0,26 кг.м/дог-]э гэдэр чо-хапмасына кэтириб чыхармагла уро]ин ишинэ, Ьемодинамик вэ енеркетик бахымындан, гс^рп элверишли шэраит ]арадыр, миокардда кедэн дистрофик дэршшклнклорин бэрпа олунмасыны лэнкидир.

Бу груп хэстэлэрдэ 10 кун муддэтиндэ глпкозидлэрлэ апарды-шмыз муаличэ урэк эзэлэсинин контрактил статусуну еИомнуэтли дэрэчэдэ ]ахшылашдырмагла мэркэзи вэ периферик ¡Ьемодннамика-нын эсас кестэричилэринпн нормаплашмасына вэ урэ]ин насос функафсынын там бэрпа олунмасына кэтириб чыхарды (Шэкил 1): тахикарди]анын 17,6%, ССЬ-ин 51,9%, МВТ-ин 36,8%, УПА\-ин 8,8% вэ сол мэ'дэч1цин систолик ]уклэнмэсинин 96,8% азалмасы илэ jaнaшъI ВФ вэ УИ эдрун олараг 47,4% ве 5,3% ]уксэлди (Р<0,001).

Белэлпклэ, ачдыгымыз нэтичэлэрин тэЬлилинэ эсасланараг белэ бир гэрара кэлмэк олар ки, ЕП-лэр заманы перикард бошлугундан екссудатын евакуаафсындан сонра тахикарди]анын давам етмэси (УВС>90) вэ ВФ-нын 60%-дэн ашагы олмасы урэк гликозиддэрин-дон истифадэ олунмасынын эсасландырмага 1шкан верен эн е'ти-барлы Иемодинамик крнтерщатардыр.

КОНСТРИКТИВ ПЕРИКАРДИТЛЭР11Н ЧЭРРАЬИ Л\УАЛИЧЭСИ

Субтотал перикардектсшца эмагнщатынын техникасы ]ахын вэ узаг харичдв чап олунмуш бир чох классик монографщаларда ез эк-сини тапмышдыр. Артыг сон онилликдэ нерикардектсжиуа эмашц-]атынын апарылмасы учун чэрраЬи кэсик Ьаггында узун иллэр давам едэн мубаЪисэ]э сон го]улмуш вэ бу мэгсэдлэ орта борама стернотом

квсикдэн истифадэ олунмасы Ьамы тэрэфиндэн ]екдилликлэ габул олунмушдур. Биз дэ умуми принсиплэрэ pnajsT едэрэк 32 xocroja субтотал nepuKapeKTOMiija эмагнщатыны Ьамы тэрэфиндэн габул олун-муш методика узрэ апармышыг. Onepaciija олунмуш хэстэлэрин 27-си (84%) киши, гадынлар исэ 5 (16%) нэфэр олмушлар. Хэстэлэрин орта jaui 11эдди 32±1,3 олмушдур. Эмэлицатдан эввэл хэстэлэрин 62,0% ГДЧ-нын IV ФС-нэ мувафиг олмушдур.

Кардиолиз ypojiiH ей сэтЬиндэ хачабэнзэр кэсик апарылмагла башланмыш вэ илкин олараг сол мэ'дэчгуи эЬатэ едэн перикардын ajpbUMacbi илэ давам етдирилмишдир. Чунки caF мэ'дэчи]ин перикарддан тез азад олунмасы, сол мэ'дэчищн диастолик релаксаси-jacbi вэ систоласынын чэтинлэшмэси фонунда, кичик ган девраны системиндэ дургунлуга кэтириб чыхармагла агчщэрлэрин едеми илэ нэтичэлэнэ билэр. Бутун Ьалларда эмэлгщат заманы максимум кардиолизэ наил олунмушдур. Бунун учун ypajiui бугун ен, диафраг-мал синирлэрэ гадэр jaH вэ диафрагмал сэтЬин чох Ьиссэси, ири да-марлар (аорта, ашцэр артери]асы, jyxapbi вэ ашаш бош веналар) вэ hap ики гулагчыг "фиброз капсула"дан азад олунмушдур.

Методик вэ техники чэЬэтдэн дузкун апарылмыш эмэлгщатын сонунда артыг мусбэт Ьемодинамика езуну кестэрмишдир. Бир сыра муэллифлэр (Валигура J.C.1978, Kamaras 1.1981, Niwa А. вэ б.,1991, Кучеренко А.Д. 1996) бош веналарын фиброз Ьэлгалэрдэн азад олун-масына елэ бир ahaMiijjaT вермэ]эрэк ез фикирлэрини белэ эсаслан-дырырлар ки, урэк камераларынын "фиброз каисула"дан азад олунмасы бош веналарда ганын хэтти сур'этинин артмасына вэ дургунлуг эламэтлэрннин арадан галхмасына сэбэб олур. Лакин бизим АБВ вэ JBB системиндэ апардыгымыз интероперасион селектив MoiioMCTpuja-нын нэтичэлэри илэ ]ухарыда аддары садаланан муэллифлэрин фи-кирлэри узлашмамышдыр. Белэ ки, jannLi3 веноз дамарларын фиброз Ьэлгалэрдэн там азад олунмасындан сонра веноз тэз]ипш гыса мудцэт эрзиндэ нормал рэгамлэрэ гадэр енмэси вэ Ьэлэ хэстэ эмэли]]ат столу узэриндэ оларкэн веноз дургунлуг эламэтлэрннин прогрессив шэ-килдэ азалмасы мушаЬидэ едилмишдир. Бугун хэстэлэрдэ веноз тэз-jur эввэлки кестэричилэрлэ муга]исодэ 50%-дэн чох азалмыш, ашагы вэ jyxapbi бош веналарда yjfyii олараг 130,7±29,7 мм.су суг., 95,7±18,3 мм су сут.) тэшкил етмишдир.

ЧэрраЬи эмэлгщатдан сонракы еркэн деврун кедишинэ вэ нэ-тичэсинэ перикардца вэ миокардда баш верэн патоморфоложи дэ-]ишиклгаслэрин инкишаф етмэ дэрэчэси, дикэр hojaTii вачиб орган вэ системлэрлэрин функсионал позгунлуглары, эмашщатын травма-тиктауп вэ эн Hehaj9T, интенсив терагацанын апарылма сэвицэси эЬэ-М1щэтли дэрэчэдэ тэ'сир кестэрмишдир. Ejnn заманда иостоиерасион Ьомеостазын позгунлугу билаваситэ хэсташфш давам етмэ муддэтин-дэн асылы олмушдур.

Постоперасион дердэ эн чох раст колинэн горхулу агырлаш-малардан кэскин урэк чатмамазлыш (КУЧ) олмушдур (37,5%). КУЧ езуну тахикарди]а, jYKcэк Л\ВТ (200 мм.чу сут.), артериал Ьипотензи-]а (сист.АТ-80 мм. ч. сут. вэ даЬа ашагы), да]аныглы олигури]а (15-20 мл/саат) вэ кэскин нэзэрэ чарпан периферик спазмла бирузэ вермишдир.

Еркэн постоперасион деврдэ муцгайидэ олунан кэскин урок чатмамазлыгынын муаличэсиндэ кардиотониклэрин, вазодилататор-ларын вэ диуретиклэрин комплекс шэкилдэ тэтбиг олунмасы 91,7% Иалларда мусбэт нэтичэ вермишдир. Кардиотоник кнмп илк кун-лэрдэ допаминэ (2-5-10 мкг/кг/саат вэ бэ'зэн даЬа ]уксэк дозаларда) устунлук вермишик. Чунки, допамин кардиотоник тэ'сири илэ ]ана-•шы Иэм дэ диуретик еффекти вардыр. Эмэл1щатын 2-чи вэ З-чу суг-касындан е'тибарэн урэк гликозиддэринин тэтбиг олунмасы, катехо-ламинлэрин дозасьшын тэдричэн азалтмага имкан вермишдир. Периферик вазодилататорлар урэ]ин диастолик вэ систолик ]уклэнмэси-ни азалтдыгындан, урэк чатмамзлыгынын эмэлэ кэлмэ еЬтималы да хе]ли азалмыш олур. Бу мэгсэддэ 1-5 мкг/кг/саат дозада нитроглисе-риндэн вэ нитропрусиддэн истифадэ едилмишдир. А\ВТ-ин вэ диурезпн нормал кестэричилэри фонунда маннитолдан (1-1,5 г/кг дозада), Л\ВТ-ин ]уксок одцугу Ьалларда фуросемидцэн (40-160 мг вэ чох) истифадэ олунмушдур.

Предоперасион деврдэ нефротик синдромла характеризэ олунан бе]рэклэрин дистрофик дэ]ишикликлэри, эмашщатдан сонракы еркэн деврдэ кэскин урэк чатмамазлыга фонунда, 1 (3.1%) хэстэдэ кэскин бе]рэк чатмамазлыга илэ нэтичэлэнмищдир. Да]аныглы оли-го-анур1ца вэ тохума мамашин дамар ]атагана кечмэси нэтичэсиндэ, Л\ВТ-ин 300 мм.су сутунунадэк jYкcэлмэcи кэскин урэк чатмамазлы-гынын даЪа да дэринлэшмэсинэ сэбэб олмушдур. Кэскин дилатасгца илэ муша]иэт олунан урэк чатмамазлыгынын инотроп муаличэсиндэ эн'энэви методлар еффектсиз олдугундан, илк дэфэ бизим тэрэфи-миздэн ганын ултрафилтраауасы (УФ) методу тэтбиг едилмиш-,дир.Сеансын давам етмэ муддэти вэ харич олунан ма]енин мигдары, Ьемодинамик вэ лобаротор кестэричилэрэ эсасэн муэцон олунмушдур. Артериал тэз]игин зуксэлмэси, Л\£Т-ин енмэси, тахикард1у'анын азалмасы, периферик едемлэрин чэкилмэси, ганда Ш-ин вэ галыг азоту кестэричилэршшн нормаллашмасы УФ-нын да]андырылмасына эсас кестэришлэрдэн олмушдур. Орта Ьесабла Ьэр сеансда харич олунан ма]енин мигдарь; 1200-1500 мл тэшкил етмишдир.

Актив илтиЬаби просес фонунда апарылан чэрраЬи эмэлгу-]атлардан сонракы деврдэ, иринли медиастинитин профилактикасы мэгсэдилэ диваралыгынын лаважыны 17 (53.1%) хэстэ]э тэтбиг ет-мишик. Диализат кими диоксидинин 1%-ли мэЬлулундан вэ кениш спектрли антибиотиклэрдэн истифадэ олунмагла, 5-10 кун муддэтин-

дэ фасилэсиз олараг аиарылмышдыр. Тэтбиг едилэн метод 94,1% Ьалларда еффектли олмуш вэ ]алныз 1 хэстэдэ иринли-сегггик агырлашма илэ нэтичэлэнмишдир.

Констриктив перикардит эсасэн (82,0%) вэрэм мэншэли олду-гундан илтиЬаби просесин гыса вахт эрзиндэ продуктив мэphэлэjэ кечмэси констрнкацанын еркэн деврдэ формалашмасына вэ ГДЧ-нын иикишаф етмэсинэ кэтириб чыхармышдыр. Артыг констриктив перикардит эламэтлэри инкишаф етмиш бир груп хэсгелэрдэ илти-Ьаби просесин активлиф! давам етдифшдэн, чэрраЪи эмэлидатын риски хефш артмышдыр. Она керэ дэ, чэрраЬи эматщатын билаваси-тэ нэтичэлэринин перикард сэ1шфэлэрнндэ илтиЬаби просесин ак-тивли]индэн вэ констиктив просесин формалашма муддэтиндэн нэ дэрэчэдэ асылы олдугуну адаынлашдырмаг мэгсэдилэ хэстэлэр 2 трупа белуамушдур: I фупа дахил олан 14 хэстэдэ хостэлщин бшлан-масындан констрикауанын формалашмасына гэдэр олан девр 6 а]дан аз, II фупа дахил олан 18 хэстэдэ исэ 6 ащан чох олмушдур. Бу фуп хэстэлэрдэ эмашщат вахты вэ эмэлицатдан сонракы еркэн деврдэ баш вермиш фэсадпарын тезлщи, структурасы, вэ елум кестэричиси мугафюэли шэкилдэ анализ едилмишдир (Чэдвэл 2).

Чэдвэлдэн керундузу кими, субтотал нерикардектомгуа эмэлгу-]аты апарылмыш 32 хэстэпин 20-дэ (62,5%) мухтэлиф интра- вэ пос-топерасион фэсадлара тэсадуф олунмушдур ки, онларын 4-дэ (12,4%) елум баш вермишдир. Нэтичэлэрин мугафгсэли тэЬлили кестэрмиш-дир ки, 1юр ики ф>т1а дахил олан хэстэлэрдэ фэсаддарын раст кэ-линмэ теанци тэхминэн е]ни (I фупда 64,3%, II фупда исэ 61,1%) олмушудур. Кэмчинин операауадан сонракы еркэн деврдэ мещана чыхан коскин урэк чатмамазлыгынын раст кэлинмэ тезлнщно керэ дэ, фуплар арасында статистик фэрг муэцэн олупмамышдыр (42,8% вэ 38,9%). Лакин I фупа дахил олан хэстэлэрдэ кэскин урэк чат-мазлыгы даЬа агыр кедэрэк инотроп муаличсуэ чэтинликлэ табе олмуш, 1 хэстэдэ елум чорраЬн эмэлщат столу узэриндэ, дикэриндэ исэ эмэлгщатдан 3 кун сонра баш вермишдир. Бу фупа дахил олан дикэр 2 хэстэдэн 1-й эмэл!щат заманы саг гулагчыгын чырылмасы нэтичэсинде баш вермиш идарэ олунма]ан профуз ганахмадан, икин-чиси исэ эмэлгщатдан сонракы деврдэ инкишаф етмиш иринли ме-диастинитдэн тэлэф олмушдур. Белэликлэ, I фупда елум 28,6% олмушдур. Бизим фшшримизчэ, I фуп хэстэлэрдэ елумлэ нэтичэлэнэн белэ агыр фэсаддарын баш вермэсинин эсас сэбэби чэрраЬи эмэлиЬ ]атыи перикардда вэ миокардда кедэн илтиЬаби иросесин там сенмэ-мэсп фонунда апарылмасьщыр. Она керэ дэ, I фуп хэстэлэрдэ апарылан чорраЬи эмэли_цатлардан сонра рефрактер урэк чатмамазлыгьшын инкишаф етмэси, урэк камераларынын тамлыгынын позул-масы вэ инфексион просесин активлэшмэси еЬшмалы ]уксэк олдугу Ьалда, хэстэлифш башланмасындан 6 а]дан чох кечмиш деврлэрдэ

Чэдвэл 2

СУБТОТАЛ ПЕРИКАРДЕКТОМИиА ЭМЭЛИ,иАТЫ ЗАМАНЫ МУШАНИДЭ ОЛУНМУШ ИНТРА- ВЭ ПОСТОПЕРАСИОН АГЫРЛАШМАЛАР (п=32)

ФЭСАДЛАРЫН ХАРАКТЕРИ Констрикнцанын формалашма вэ чэрраЬи омэлщатын апарылма муддати

6 а]а годэр (п=14) 6 а]дан чох (п=18) 4;>\ш (п=32)

фосадлар олум фэсадлар олум фэсадлар олум

%-лэ %-лэ %-лэ %-лэ ацы %-лэ %-лэ

Саг гулагчыгын чырылмасы 1 7.1 1 7.1 1 3.1 1 3.1

Диафрагмал синирлорип косилмэси 1 5.5 1 3.1

Кэскин урок чатмамаздыгы 6 42.8 2 14.3 7 38.9 13 40.6 О 6.2

Кэскин гарач1уор чатмамазлыгы 1 7.1 2 11.1 3 9.4

Кэскин Схурок чатмамазлыгы 1 5.5 1 3.1

Ириплн медиастинит 1 7.1 1 7.1 - - - - 1 3.1 1 3.1

I Е К У Н 9 64.3 4 28.6 11 61.1 - - 20 62.5 4 12.4

операауа олунмуш хэстэлэрдэ (И групда) полиорган чатмамаагсыш даЬа характерик агырлашмалардан олмушдур ки, буну да Ьэмин хэстэлэрдэ давам едэн дургун хроники урэк. чатмамазлыш нэтичэсиндэ Ьэ]ати вачиб органларда баш верэн ашр декенератив деушпиклик-лэрлэ элагэлэндирмэк олар. Бу груп хэстэлэрдэ елум Ьадисэси гещ олунмамышдыр.

Белэликлэ, кестэрилвн нэтичэлэрин мупуисэли тэЬлшшнэ эсасэн беле гэнаэтэ кэлмэк олар ки, констрлктив перикардитлэрин формалашмасынын еркэн мэрЬэлэлэриндв апарылан интенсив муа-личэ фонунда урок вэ икпнчили полиорган чатмамазлыгы эламэт-лэринин прогрессив шэкилдэ артмагда давам етмэси, лэнкитмэдэн чэрраЪи эмэлицатын апарылмасына кестэришдир. Галан дикэр Ьал-ларда чэрраЬи емэлицатларын перикардца давам едвн илтпЬаби просесин максимум сакитлэщщуи, Ьв]ати вачиб органларын функсио-нач кестэричилэринин нисбвтен стабиллэщщуи кеч деврлэрдэ апарылмасы даЬа мэгсэдэу^ундур.

Гощ етмэк лазымдыр ки, 1996-чы илдэн бaшлajapaг екссудатив вэ констрнктив перикардитлэрин дифференсиал диагностикасы, му-алпчэ тактпкасынын сечилмзси вэ комплекс муачичэнин еффек-тшшуп jaxшылaшдыpмaг истнгамэтивдэ бизим тэрэфимиздэн ишлэ-ниб Ьазырланмыш принсиплэрин ардычьш сурэтдэ Ьэ]ата кечирилмэ-си, алдыгымыз нэтичэлэрин ]ахшылашмасына вэ елум Ьалларынын минимума ендирилмэсинэ сэбэб олмушдур.

Н Э ТIIЧ Э Л Э Р

1. Ексудатив перикардитлэрин етиолоюуасында раст кэлинмэ тезл1уинэ керэ ревматик (24,7%), бактериал (22,3%) вэ вэрэм амиллэрн устунлук тэшкил ешуи Ьалда, констриктив перикардитлэрин кенезиндэ етиоложи башлангыч кими вэрэм инфекауасы ен плана чыхараг (82,0%), бактериал (12,0%) вэ ревматик (6,0%) амил-лэри келкэдэ го]ур.

2. Екссудатив перикардитлэрлэ урсуин миокен дилатаоуасы Ьесабына эмэлэ кэлмиш кардиомегашуаларын дифференсаси]асы му-э^эн чэтинликлэр торэщуи Ьахаарда сун'и пневмоперикарддан исти-фадэ олунмасы ренткеноложн муа^нэ методунун диагностик имкан-ларынын xejли кенишлэндирмэклэ урэ]ин Ьогши елчулэри, перикард бошлугундакы мэЬдуд ма]е, фибрин вэ казеоз топлантыларынын ло-кагшзаауасы Ьагда пумэтли мэ'луматлар элдэ етмэ]э имкан верир.

3. Бир вэ икиелчулу ЕхоКГ перикардитлэрин диагносгикасын-да истифадв олуиан бутун дикэр мyajинэ методларынын имкан-ларыны езундэ чэмлэшдирмэклэ ]анашы, элавэ олараг урэк ка-мератарынын елчулэри, мнокардын контрактил габишщэти вэ урэрш

насос фупкауасы барэдэ муфэссэл мэ'луматлар элдв еггмэ]э, бунунла да, патокенетик бахымындан эсасландырылмыш расионал муаличэ татикасы сечмэр вэ апарылан муаличэнин еффектини об]ектив гиjмэтлэндиpмэjэ имкан верэн эн Ьэссас вэ информатнв бир муа]инэ методудур.

4. Перикард бошлугунун Седцинкер усулу илэ узунмудцэтли катетеризаауасы хэстэлэри эзабверичи тэкрари пункау'алардан вэ бу заман урэк камерапарьшын тамлыгынын позулмасы тэЬлукэсиндэн хнлас етмэклэ бэрабэр, перикардиал ма]енин характеринэ вэ миг-дарына кундэлик динамик нэзарэт етмэ]э, фибриноз вэ иринли про-сес олдугда перикард бошлугунун кундэ 2-3 дэфэ антисептик вэ про-теолитик фермент мэЬлуллары илэ ]умага, вэрэм мэншэлн пери-кардитлэрдэ исэ муаличэ мэгсэдилэ бошлуга вахташыры Ьава ]срит-мэ]э оптимал шэраит ]арадараг, сон нэтичэдэ, консерватив муаличэнин еффектини эЬэми^этли дэрэчэдэ ]уксэлмэсинэ вэ хэстэлэрин стасионарда галма муддэтинин 1,3-1,5 дэфэ гысалдылмасына зэмин japaдыp.

5. Перикардиал ма]енин евакуафсындан сонра \pojiiH насос функац'асы там бэрпа олунмадыш вэ урэк индексинин вэ вургу фракауасынын нормадан ашат сэв1щэдэ гаддыга Ьалларда урэк гликозидлэриндэн истифадэ едилмэси гыса вахтда миокардын кон-трактил статусуну ]ахшьшащдырараг тахикардауанын 17,6% азалмасы, вургу фракауасынын вэ вургу Ьэчминин исэ у]'тун олараг 47,4% вэ 22,7% чохалмасына сэбэб олур.

6. Констриктив иершсардитлэрин формалашмасынын еркэн мэрЬэлэлэриндэ (6 а]дан аз) апарылан интенсив муаличэ фонунда хроники урэк вэ ихинчили полиорган чатмамазлыгы эламэтлэринин прогрессив шэкилдэ артмасы кезлэмэдэн чэрраЬи емашщат апарыл-масына кестэришдир, дикэр Ьалларда субтотал перикардектомща эмэл1щатынын 6 адаан чох кечмиш вахта ичра олунмасы даЬа чох мэгсэдсздгундур, бело ки, биринчи Ьадда эмэдицатдан сонракы деврдэ фэсадларын тезлщи вэ олум кестэричиси, эдрун олараг, 64,3% вэ 28,6%-э бэрабэр олурса, икинчи Ьадда бу кестэричилэр 61,1% вэ 0% тэшкил едир.

7. ЧэрраЬи эмэлгщатын сонунда ашагы вэ jyxapы бош вена-ларда мэркэзи веноз тэз]игин илкин кестэричилэрлэ мупуисэдэ 50% вэ даЬа чох ашагы душмэси, артериал тозринн нормаллашмасы вэ сидик ифразы сур'этинин артмасы кардиолизин адекватлыгына дэла-лэт едэн эн е'тибарлы критери]адыр.

8. Субтотал перикардектсшца эмэли_цатлары перикардда давам едэн актив илтиЬаби просес фонунда (тэ'хирэсалынмаз костэришлэ) вэ jaxyд, илтиЬаби просесин там арадан кетурулмэсинэ азачыг шубЬэ олдугда ичра едилэрсэ, эмашщатдан сонракы илк 5-10 кун эрзиндэ он дивараралыганын фасилэсиз лаваж едилмэси мэслэЬэт керулур

kii, бу 94,1% Ьалларда икинчили иринли медиастинитин инкишафы-нын гаршысыны алмага имкан верир.

9. Эмэлицатдан сонракы еркэн деврдэ урок камераларынын кэскин дилатаауасы нэтнчэспндэ кэскин урэк чатмамазлыгы инки-шаф етмиш 12 хэстэдэ (37,5%) вазодштататорлардан (нитроглисерин, нитропруссид) вэ диуретиклэрдэн (фуросемид, Ьипотиазид), мнокардын контрактил статусуну артырмаг учун илк 2-3 кун эрзиндэ катехоламинлэрдэн (донамнн, адреналин), сонракы кунлэрдэ исэ гли-козидлэрдэн (строфантин, дигоксин) комплекс шэкилдэ истифадэ олунмасы 91,7% Ьалларда мусбэт нэтичэ элдэ eTMsje имкан верир.

ПРАКТИКИ Т0ВСИ.ШЛЭР

1. Екссудатив перикардптлэр заманы хэстатуин етиолоюуасы-ны муа]]'эн етмэкдэн отру, пунктатын ситобатероложи муа]инасп апарылмалы вэ лазым кэлдикдэ дэфэлэрлэ тэкрар олунмалыдыр.

2. Эн'энэви клиник, ЕКГ, ФКГ, вэ ренткеноложи Myajinio ме-тодларыны KGM9jn илэ, демэк олар ки, бутун Ьалларда констриктив перикардит диагнозу rojMar мумкундурсэ, екссудатив перикардитлэ-рин диагностикасында, хусусилэ да, онунла yp9jiiH миокен дилатаси-jaribi хэстэликлэришш диффересаауасында ЕхоКГ MyajnHS методуна устунлук верилмэлидир.

3. Сун'и пневмоперикардын тэтбиг едилмэси перикард C9hn-фэлэринин cenapacujacbiHa сэбэб олмагла, онларда баш верэ билэчэк адкезив просеслэрин лэнкимэсинэ вэ Ьэм дэ, оксикенин илтиЬаб зо-насында hunoKcujaja мэ'руз галмыш Ьуче]рэлэр тэрэфиндэн мэнимсэ-нилмэсинэ зэмин japaTManna патокенетик муаличэнин еффектиии артырдыгындан, Ьэр 2-3 кундвн бир перикард бошлугуна 30-40 мл Ьэчминдэ филтрлэшдиршшиш Ьава вэ ja оксикен ]еридилмо;шдир.

4. Перикард бошлугундакы MajeHUH евакуаауасындан сонракы деврдэ апарылан тэкрари ЕхоКГ MyajnH9cn заманы вургу фракшуа-сынын 60%-дэн ашагы олмасы урэк гликозидлэринин истифадэ олун-масынын эсасландырмага имкан верен эн е'тибарлы Ьемодинамик критергуалардан Ьесаб едилмэлидир.

5. Перикард бошлугунун узун муддэтли катетеризастуасы Larrey вэ Marfan негтэлэриндэн Seidinder усулу илэ диаметри 1,4 мм олан поливинилхлор катетерлэрдэн истифадэ олунмагла hsjara кечирилмэ-ли вэ катетер дэрщэ лавсан лигатура илэ фиксэ олунмальщыр. Катетер дамчылама ситеми илэ узадылараг, илк кунлэр пассив, сонракы кунлэрдэ исэ, актив аспираауадан истифадэ олунмальщыр. Екссуда-cnja иросеси да]андыгдан вэ хэстэлэрин Ьэрарэти нормаллышдыгдан 2-3 кун сонра катетер перикард бошлугундан чыхарыла билэр.

6. Вэрэм мэншвли екссудатив перикардите керэ консерватив муалича алан хастэлэрин эксэр!щэтиндэ илтиЬаби просесин гыса вахт эрзиндэ продуктив мэрЬаггеуэ кечмэси констрикауанын еркэн деврдэ формалашмасына вэ ГДЧ-нын инкишаф етмэсинэ кэтириб чыхартдыгындан, бу група дахил олан хэстэлэр 1 ил муддэтиндэ кардиочэрраЬын актив нэзарэтп алтында олмалы вэ Ьэр 3-4 а]дан бир контрол муафшэдэн кечмэлидирлэр.

7. Интраонерасион деврдэ перикардектомща эмэлиуатынын адекватлышны пфгатлэндирмэкдэн етру, ашагы вэ jyxapы бош вена-ларын селектив монометрщасы тэтбиг олунмальщыр. Ьэр ики бош венада тэзфинн эввэлки кестэричилэрлэ муга]исэдэ 50% вэ даЬа артыг ашагы душмэси, эмэли]]'атын адекватлыгына дэлалэт едэн эн е'тибарлы критер1цалардаи бнрндир.

8. Эмашщатдан сонракы еркэн деврдэ инкишаф етмиш кэскин урок чатмамазлыгы олиго-анур!уа илэ фэсадоашдыгда консерватив ]олла урэ^ш диастолик ¡уклонмэсинп азалтмаг мумкун олмадыгындан кардиотроп муаличэнин еффекти азалыр. Бела Ьалларда аиарылан комплекс муапичэ фонунда ултрафилтраауа методу ила 3 дэфа, Ьэр дэфэ 1200-1500 мл олмагла гаи девранындан мaje харич едилмэси урэ]ин диастолик ]уклэнмэснни азалдараг тезликлэ урэ]ин насос функацасынын вэ бе]рэк филтраауасынын нормаллашмасына шэраит ]аратдыгындан бу методун тэтбиг олупмасына устунлук верил-мэлндир.

9. ЧэрраЬи эмашщат ннфекслон-илтиЬаби просесин активли]и давам етдф! вэ ]а ]ахуд, онун там сенмэсинэ шубЬэ олдугу Иалпарда апарыларса, эмэли]]атдан сонракы еркэн деврдэ иринли медиастинп-тпн профилактикасы мэгсэдплэ 5-10 кун эрзиндэ ен дивараралыгы антисептик мэЬлулларла (суткада 30-50 мл/кг) лаваж олунмальщыр.

ДИССЕРТАСША ИШИ УЗРЭ МУЭЛЛИФИН АШАЕЫ-ДАКЫ ЭСЭРЛЭРИ ЧАП ОЛУНМУШ ВЭ ТЭДП1ГАТЫН ЭСАС Л\УДДЭАЛАРЫ ОНЛАРДА 63 ЭКСИНИ ТАПЛШШДЫР:

1. Осложнении и летальности после субтотальной перикар-дэктомии. Материапы юбилейной конференции посвященной 50-летшо НИИКЭХ им. акад. Эриставили. Журнал Хирургия. Тбилиси, 1997. с. 15-16. Соавторы: Ф.Э.Аббасов, О.А.Гаджиев, Э.Г.Алиев.

2. Перикардитлэрпн диагностикасында сун'и пневмоперикар-дын ролу вэ эЬем1щэти. Азорба]чанда тибб елминин вэ практики сэЬиЦэнин наитщэтлэри. Блми практик конфрансын материаллары. Бакы, 1998, с.22-25. Ьэммуэллифлэр: Ф.Е.Аббасов, С.С.Манафов, О.Э.Ьачьцев.

3. Перикардитлэрин диагностика вэ муаличэсинин муасир ас-пектлэри. Эдэби]]'ат ичмалы. Сагламалыг,1998. 7. с.50-57.

4. Лечебная тактика при острой сердечной недостаточности после субтотальной перикардэктомии. IV Всероссийский съезд сердечно-сосудистых хирургов, тезисы докладов, Грудная и сердечнососудистая хирургия 1998, с.236. Соавторы: Ф.ЭЛббасов, ОА.Гаджи-ев, С.Х. Тарланова.

5. Екссудатив перикардитлэрин муаличэсиндэ перикард бошлу-гу катетеризаси|'асынын устун чэЬэтлэри.// Н.Нэриманов адына АТУ-нун Елми Тэдгигат Мэркэзшшн 35 иллик jyбилejинэ Ьэср олун-муш елми конфрансьш материаллары. 1998, с.132-133. Ьэммуэллиф-лэр: Ф.Е.Аббасов, С.С.Манафов, О.Э.Ьачьцев.

6. Екссудатив перикардитлэрин диагностика вэ муаличэси.Ме-тодик тевсицэлэр. Бакы -1998 Кэммуэллифлэр: Ф.Е.Аббасов, С.С.Манафов, О.Э.Ьачьцев.

7. Екссудатив перикардитлэрин ренткеноложи диагностикасы. "Азэрба]чавда тибб елминин вэ практики сэЬхщэнин наилицэт-лэри.П чилд. Елми практик конфрансын материаллары. Бакы, 1999, с. 121-124. Ьэммуэллифлэр: Ф.Е.Аббасов, С.С.Манафов, О.Э.Ьачы-]ев.

СЭМЭРЭЛЭШДИРИЧИ ТЭКЛИФЛЭР

1. Субтотал перикардектом!ца эмэл1щатындан сонракы еркэн деврдэ урэк чатмамазлыгыньш профилактика вэ муаличэсиндэ ганын уграфилтрасруа методунун тэтбиги. Вэсиш №104. 12.02.1998.

2. Екссудатив перикардитлэрин муаличэсиндэ перикард бошлу-гунун катетеризасщасынын тэтбиг олунмасы. Вэсига №109. 15.07.1998.

РЕЗЮМЕ

ГЕЙБАТОВ И. Дж.

СОВРЕМЕННЫЕ АСПЕКТЫ ДИАГНОСТИКИ И ЛЕЧЕНИЯ ПЕРИКАРДИТОВ

На основании анализа результатов комплексного обследования и лечения 85 больных с экссудативным и 50 больных с констриктив-ным перикардитом усовершенствованы методы обследования, разработана и внедрена в клиническую практику методика комплексного лечения.

Подтверждено значение динамического эхокардиографического контроля с целью изучения функционального состояния сердца. В основу заложен принцип 3-х этапного обследования в процессе лечения: до эвакуации жидкости, после эвакуации и после лечения сердечными гликозидами. Впервые подверждена целесообразность применения сердечных гликозидов у больных с ухудшением кон-тракгильной способности миокарда. Доказана высокая эффективность длительной катетеризации полости перикарда, которая позволила снизить сроки пребывания больных в стационаре в 1,3-1,5 раза по сравнению с "пункционным" методом.

Оперировано 32 больных с констриктивным перикардитом. Были разроботаны показания и определены оптимальные сроки проведения оперативных вмешательств. Результаты сравнительного анализа структуры послеоперационных осложнений показали, что субтотальная перикардэкгомия на раннем этапе (до 6 мес) должна выполняться только при прогрессировании явлений сердечной недостаточности и безуспешности медикаментозной терапии. Убедительно доказано, что выполнение субтотальной перикардэкгомии в относительно более поздние сроки от начало заболевания (свыше 6 мес.) на фоне полного подавления воспалительного процесса в перикарде дает лучшие результаты.

SUMMARY

HE YBATOV LJ.

CURRENT ASPECT OF THE DIAGNOSIS AND TREATMENT OF PERICARDITIS

Based on the analysis of results of comrlex study and treatment of 85 patients with exudative and 50 patients with constrictive pericarditis, there were modified the methods of study and developed the ways of complex treatment and introduced into clinical practice. The role of dynamic echocardiography control with the aim of study of heart functional state has been evaluated. It involved a 3-stage study in the process of treatment with cardiac glycosides: before fluid evacuation, after fluid evacuation and after treatment with cardiac glycosides. The necessity of use of cardiac glycosides in the patients with myocardial contractile capacity aggravation has been stated for the first time. Nigh efficacy of prolong catheterization of pericardial cavity that allowed 1.3-1.5 times to reduce a patient's stay in hospital as compared with that of paracentetic ("puncture") method has been stated.

32 patients with constrictive pericarditis were operated. There were developed the indications and determined optimal periods for the conduction of operative interventions. The results of comparative analysis of the structure of postoperative complications showed that subtotal pericardectomy in early stage (before 6 months) should only be performed for the progression of signs of heart failure or when drug therapy is failed. It was documented that subtotal pericardectomy performed in late stage (more than 6 months) from the onset of a disease gave the best possible results on the background of full suppression of inflammatory process in pericardium.

МИНИСТЕРСТВО ЗДРАВООХРАНЕНИЯ

АЗЕРБАЙДЖАНСКОЙ РЕСПУБЛИКИ РЕСПУБЛИКАНСКИЙ НАУЧНЫЙ ЦЕНТР ХИРУРГИИ им. М.А. ТОПЧИБАШЕВА

На правах рукописи УДК 616.11-002-071-08

ГЕЙБАТОВ ИЛЬГАР ДЖАВАНШИР ОГЛЫ

СОВРЕМЕННЫЕ АСПЕКТЫ ДИАГНОСТИКИ И ЛЕЧЕНИЯ ПЕРИКАРДИТОВ

14.00.44. сердечно-сосудистая хирургия

АВТОРЕФЕРАТ

диссертации на соискание ученой степени кандидата медицинских наук

БАКУ 1999